เสพภาพขาวดำใน นิทรรศการ Black and White Thai*Land*Scape

[Dockaturk]

ต่อให้เทคโนโลยีการถ่ายภาพในปัจจุบันก้าวไปไกลเสียจนคนถ่ายภาพตามไม่ทัน พอๆ กับเทคโนโลยีสมาร์ทโฟน ที่มีฟังก์ชั่นการใช้งานใหม่ๆ ที่สะดวกรวดเร็ว และง่ายแก่ผู้ใช้ แถมให้คุณภาพที่ดี กระนั้นก็ยังมีคนบางกลุ่มที่ยังหลงใหลอะไรที่ยังเป็นแบบเก่าๆ เดิมๆ

อย่างกรณีของภาพถ่าย ก็จะมีคนบางกลุ่มที่ยังหลงใหลคลั่งไคล้กับภาพขาวดำ ที่ให้อารมณ์ถึงความเก่า (ด้วยสมัยก่อนภาพถ่ายถ้าให้พูดถึงก็ต้องนึกถึงสีขาวดำก่อนใคร) โดยไม่ได้แยแสว่ากล้องที่ซื้อมานั้น มันจะไฮเทค ให้สีสัน และรายละเอียดล้ำหน้าขนาดไหนก็ตาม

พูดถึงศิลปะภาพถ่ายขาวดำนั้น เรียกได้ว่ามันมีความเฉพาะตัว ไม่ต่างจากแนวดนตรีที่แตกแขนงออกมาจากสาขาหลัก ภาพขาวดำที่จะดูดี มีพลังนั้น ไม่ใช่ว่าภาพอะไร ก็สามารถทำเป็นขาวดำแล้วดูดีไปหมดได้ บางภาพเกิดมาเพื่อสวยแบบสี และก็เช่นกันที่บางภาพเกิดมาเพื่อสวยแบบขาวดำกันเท่านั้น

โดยหลักเกณฑ์ง่ายๆ ที่จะมองว่าภาพไหนควรจะถ่ายออกมาเป้นขาวดำนั้น จะมีหลักพิจารณาก็คือ 1. ความเปรียบต่างแสง (Contrast) ระหว่างส่วนมืด (Shadows) กับส่วนสว่าง (Hilight) ซึ่งปรากฎความแตกต่างกันชัดเจนในภาพ มักจะกลายเป็นภาพขาวดำทรงพลัง 2. โทนภาพขาวดำ (Colors into tones) ภาพขาวดำจะประกอบไปด้วยโทนสีเทาทั้งช่วง ตั้งแต่ดำสุดจนถึงขาวสุด ซึ่งลักษณะโทนเช่นนี้จะทำให้ภาพมีน้ำหนักโทนที่ดูต่อเนื่อง ทำให้ภาพดูนุ่มนวล และสามารถถ่ายทอดอารมณ์ของภาพได้แจ่มชัด ดังนั้น เวลาเราถ่ายภาพ เราควรแยกให้ออกว่าสีใดให้โทนเข้ม โทนอ่อนแตกต่างกันอย่างไร ไม่ควรเป็นภาพที่มีน้ำหนักโทนที่ใกล้เคียงกันจนกลายเป็นโทนเดียวกัน เพราะจะทำให้ภาพเกิดความน่าสนใจ ถ้าคุณกำลังแยกสีให้เป็นโทนของภาพขาวดำ มีวิธีจำง่ายๆ คือ สีที่มห้โทนดำหรือเทาเข้ม เช่น สีแดง สีน้ำเงินเข้ม สีดำ และสีเทาเข้ม เป็นต้น และสีที่ให้ความสว่างหรือเทาอ่อน เช่นสีเหลือง สีฟ้า สีเขียวอ่อน เป็นต้น 3. พื้นผิวและรายละเอียด (Texture) เมื่อเราถอดสีออกจากภาพสีให้เป็นขาวดำลักษณะต่างๆ ที่ปรากฎขึ้นบนผิวชองวัตถุภาพจะมีความสำคัญมากขึ้นมาทันที เพราะ ลายเส้นต่างๆ บนพื้นผิวของวัตถุ ที่มีระดับความหยาบหรือความละเอียดช่วยเพิ่มรายละเอียดสำคัญที่เห็นได้ด้วยตา และเป็นจุดสนใจของภาพ และ 4. เส้นสายและรูปทรง (Line and Shape) ช่วยสร้างองค์ประกอบภาพให้น่าสนใจด้วยเส้นสายรูปทรง

ภาพขาวดำสามารถถ่ายได้หลากหลายแนวเฉพาะ ขึ้นอยู่กับการเอาไปใช้งาน และความชอบส่วนตัวของผู้สร้างสรรค์ ว่ามีจุดประสงค์อย่างไร และเพื่ออะไร ให้ผู้ได้รับสารสามารถเข้าใจถึงสิ่งที่จะสื่อ

[Dockaturk]

อย่างงานนิทรรศการศิลปะภาพถ่ายขาวดำ Black and White Thai*Land*Scape ผลงานโดย สมชาย สุริยาสถาพร (Somchai Suriyasathaporn), จิตติมา เสงี่ยมสุนทร (Jittima Sa-ngeamsunthron) และนักเรียนจาก CameraEyes School จัดว่าเป็นงานนิทรรศการศิลปะภาพถ่ายขาวดำ ที่ต้องการถ่ายทอดความงาม ความรู้สึก ความรักในธรรมชาติ ประเทศไทย ผ่านลักษณะทางธรรมชาติที่บริสุทธิ์ไม่ว่าจะเป็น ภูเขา ต้นไม้ ลำธาร น้ำตก เกาะ แก่ง ทะเล ป่าฝน ป่าโกงกาง ป่าหินทราย ป่าดึกดำบรรพ์ ผ่านรูปแบบงานภาพถ่ายวิจิตรศิลป์ (Fine Art) ที่มุ่งเน้นความงดงาม และความพึงพอใจ มากกว่าประโยชน์ใช้สอย เพื่อตอบสนองความต้องการทางด้านจิตใจ และอารมณ์ เป็นสำคัญ แบบฉบับขาวดำ จัดพิมพ์แบบประณีตคุณภาพสูงสุด ขนาดไม่ต่ำกว่า A2 (16x20 in) และบางภาพอาจใหญ่ถึงขนาด 1 เมตร โดยมุมมองและความสามารถเฉพาะบุคคลของช่างภาพจากโรงเรียนสอนศิลปะภาพถ่าย CameraEyes

โดยแนวความคิดที่ต้องจะนำเสนอนั้น  ต้องการจะสื่อว่า “ธรรมชาติมิได้เป็นแค่มวลวัตถุ แหล่งน้ำ หรือทรัพยากรที่มีขึ้นเพื่อสนองความต้องการของเรา หากเป็นแหล่ง กำเนิดชีวิตที่บำรุงเลี้ยงสรรพสิ่งรวมทั้งมนุษย์ทุกคน ทุกอย่างที่ประกอบขึ้นเป็นเราไม่ว่ารูปธรรมหรือนามธรรมล้วนมาจากธรรมชาติ หรือพึ่งพิงอิงอาศัยธรรมชาติทั้งสิ้น หากปราศจากธรรมชาติเราก็มิอาจดำรงอยู่ได้เลย” ซึ่งผู้จัดมุ่งหวังให้งานนิทรรศการดังกล่าวจะสามารถ ส่งผลกระทบต่อผู้เข้าชมและสังคมโดยรวมในอันที่จะช่วยปลูกจิตสำนึกรัก และหวงแหน ธรรมชาติในหมู่ประชาชนคนไทย และที่สำคัญช่วยกันอนุรักษ์ต้นน้ำ ผืนป่าและสรรพสัตว์สิ่งมีชีวิตที่เกื้อกูลกัน จนเกิดเป็นระบบนิเวศที่สมบูรณ์ในประเทศไทยให้ดีขึ้น และคงอยู่ตลอดไป

ทั้งนี้ หัวเรี่ยวหัวแรงในการจัดงาน คือ อาจารย์ สมชาย สุริยาสถาพร อ.พิเศษ สาขาศิลปะภาพถ่าย มหาวิทยาลัยรังสิต และคุณ จิตติมา เสงี่ยมสุนทร ศิลปินสาขาศิลปะภาพถ่าย สองหัวเรี่ยวหัวแรงจาก CameraEyes School  โรงเรียนสอนศิลปะภาพถ่ายแบบโฮมสคูล ที่เน้นการเรียนการสอนระยะยาวแบบตัวต่อตัวเพื่อให้ความรู้กับสมาชิก หรือเวิร์กช็อปเป็นกลุ่มเล็กๆ ไม่เกิน 10 คน เพื่อให้มีประสิทธิภาพมากที่สุด โดยเน้นความรู้เรื่องศิลปะภาพถ่ายไม่ได้บอกถ่ายภาพให้สวย แต่ถ่ายอย่างที่ชอบและรัก ได้มีความสุขกับศิลปะภาพถ่าย

อาจารย์ สมชาย สุริยาสถาพร หล่นวาทะเอาไว้ว่า “ข้าพเจ้าไม่ได้ถ่ายภาพเพื่อบันทึกธรรมชาติอย่างที่มันเป็น แต่ต้องการถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกในจิตใจของข้าพเจ้าที่มีต่อธรรมชาติ ให้ผู้ชมได้รับรู้”

ฉะนั้น & ฉะนี้ ก็เตรียมเปิดใจเสพงานภาพถ่ายขาวดำ ว่าเป็นอย่างไรกันบ้าง

สำหรับห้องจัดแสดงผลงานนั้นจะถูกแบ่งออกด้วยกัน 3-4 ห้อง กันครับ แต่ละห้องก็จะมีผลงานภาพถ่ายที่แปะไว้ข้างฝาผนัง บอกชื่อภาพ สถานที่ แนวคิด และผลงานของผู้ถ่ายว่าเป็นใคร และจากผลงานทั้งหมดที่ได้เดินดูมา ขอนุญาตคัดผลงานแค่บางส่วนมาให้ชมกันครับ ว่าแต่ละภาพสวยเด็ดขาดเพียงใดบ้าง

[Dockaturk]

ภาพแรกเป็นภาพของ อ.สมชาย ที่ถ่ายทอดต้นจามจุรียักษ์ โดยเลือกให้ซับเจคอยู่ตรงกลาง และเก็บขนาดความใหญ่ของต้นให้หมด โดยสื่อให้เห็นถึงความใหญ่โตของธรรมชาติ ที่เติบโต และแผ่กิ่งก้านสาขาออกไป โดยคนถ่ายเลือกใช้รูรับแสงที่แคบ เพื่อให้ได้ภาพชัดลึก และได้แฉกพระอาทิตย์ที่สวยงาม

ภาพที่สอง แกรนแคนยอนที่ สระแก้ว ภาพภูมิทัศน์ที่มีลักษณะความเปรียบต่างของแสงแบบนี้ เหมาะที่จะทำขาวดำเป็นอย่างมาก (ภาพสีก็สวยเช่นกัน) การเลือกช่วงเวลาของแสงที่เหมาะสมในการถ่ายภาพที่ดี (แสงเฉียง) เลยทำให้เห็นรูปทรง และพื้นผิว ลักษณะว่าเป็นเช่นไร ออกมาอย่างสวยงาม แถมเลือกเปิดสปีดชัตเตอร์ให้นาน ทำให้เมฆดูเคลื่อนไหว ราวกับเรากำลังไปยืนอยู่ตรงนั้น

ภาพที่สาม เป็นภาพวิถีชีวิตของชาวประมงในพัทลุง ภาพนี้โดดเด่นตรงที่ใช้หญ้าตรงเป็นฉากหน้า ไล่ระดับไปหาซับเจคที่เป็นคนเข้ามาสร้างเรื่องราวให้ดูน่าสนใจ ซึ่งกลับกัน ถ้าหากไม่มีเรือของชาวประมงเข้ามาในภาพ ภาพนี้อาจจะดูแห้งแล้ง ขาดชีวิตชีวา และเรื่องราวที่จะเล่า ถือเป็นอีกภาพที่ผมชอบมากครับ

ภาพที่สี่ ภาพใบบัวที่เล่นกับเงาสะท้อนของน้ำ กับความหลากหลายแบบซ้ำซ้อนของใบบัว ในทางองค์ประกอบศิลป์นั้น คือการซ้ำ ช่วยในการสร้างเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ส่วนเงาสะท้อนหรือ reflection ก็ทำให้ภาพดูน่าสนใจขึ้นไปอีกระดับ

ภาพที่ห้า น้ำตกห้วยแม่ขมิ้น ที่กาญจนบุรี ภาพนี้ปกติผมจะเคยเห็นแต่แบบภาพสี พอจับมาถูกเปลี่ยนอารมณ์เป็นขาวดำ ทำให้อารมณ์ดูเปลี่ยนไปอีกแบบ ดูลึกลับขึ้น แต่ก็แฝงไปด้วยความนุ่มนวลของสายน้ำตกที่เลือกใช้สปีดชัตเตอร์ที่ช้า

ภาพที่หก ภาพสุดท้าย เป็นภาพทางเดินเท้าที่ถูกห้อมล้อมไปด้วยป่าไม้เต็ม ภาพนี้มีความน่าสนใจตรงที่ใช้เส้นนำสายตาพาคนดูมองไปยังจุดปลายทาง ทางเดินเท้าก็มีลายสีสลับสร้างความน่าสนใจมาอีกขั้น บรรยากาศของภาพให้ความลึกลับ น่าค้นหา และถ้าจะดีกว่านี้ หากมีซับเจคเป็นคนกำลังเดินไปตามทาง แล้วเลือกใช้สปีดชัตเตอร์ต่ำๆ ให้เห็นถึงการเคลื่อนไหว แต่โดยรวมภาพนี้เป็นภาพที่ผมชบอและโดนใจพอสมควร

นอกจากภาพที่หยิบมาเล่าบางส่วน งานชิ้นอื่นๆ ก็น่าสนใจไม่แพ้กัน ให้ได้เสพถึงความงามแบบฉบับขาวดำ ซึ่งใครสนใจหลงใหลในภาพถ่ายแนวนี้ งานมีจัดแสดงระหว่างวันที่ 21 พฤษภาคม - 21 มิถุนายน 2559  ที่ห้องนิทรรศการหมุนเวียน ชั้น 2 หอศิลปวัฒนธรรม เมืองเชียงใหม่ ใครสนใจอยากไปชมงานสามารถแวะกันไปได้ (หยุดทุกวันจันทร์) งานนี้ฟรีไม่มีเสียตังค์กันครับ