พาไปรู้จักกับ "หอภาพถ่ายล้านนา"

[Dockaturk]

ในสมัยก่อนนั้นการถ่ายภาพ ต้องบอกว่าเป็นแค่การบันทึกความทรงจำเฉพาะกลุ่มของผู้ที่เป็นช่างภาพกันเท่านั้น เป็นส่วนใหญ่ เนื่องด้วยเทคโนโลยีและอุปกรณ์ในยุคก่อนยังไม่พัฒนามาก อีกทั้งในเรื่องของราคา ที่ชาวบ้านตาดำๆ ซักคนจะถือมามีไว้ครอบครองนั้น ค่อนข้างที่จะลำบากเอาเรื่อง

กลับกันในยุคสมัยปัจจุบันนี้ เรียกได้ว่าเป็นยุคแห่งเทคโนโลยีก้าวไกล การถ่ายภาพไม่ได้จำกัดอยู่แค่คนที่มีอาชีพช่างภาพเท่านั้น แต่ทุกคนที่มีโทรศัพท์มือถือ หรือกล้องถ่ายภาพในราคาไม่ได้แพง ก็สามารถถ่ายภาพกันได้ เรียกได้ว่า มีความง่ายกว่ากันเยอะ ในกระบวนการบันทึกความทรงจำผ่านภาพถ่าย

และเมื่อต้องพูดถึงความยากและง่ายเทียบกัน เลยทำให้ในภาพถ่ายในสมัยก่อนนั้น แลดูมีคุณค่ามากกว่า คุณค่าที่ว่าคือคุณค่าในแง่ของการบันทึกทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ศิลปะ เป็นต้น และที่สำคัญมันเป็นหลักฐานชิ้นสำคัญ แถมยังมีให้เห็นน้อย ต่างจากสมัยนี้ที่ภาพถ่ายมีให้เห็นเยอะจนเกลื่อนตา

ฉะนั้นในความสำคัญตรงจุดนี้ จึงพอจะทำให้เห็นว่าภาพถ่ายนั้น มันเป็นอะไรมากกว่าภาพถ่าย เหมือนกับโฆษณารถที่บอกว่ามันเป็นมากกว่ารถกระบะ หรือไม่ก็โฆษณามือถือที่บอกว่า มันเป็นมากกว่ามือถือ

"ถ้าคุณคิดว่านี่คือรถกระบะ มันเป็นมากกว่านั้น ใหม่ Chevrolet Colorado High Country เป็นมากกว่ารถกระบะ ให้คุณเป็นได้มากกว่า"

คืออะไรเนี่ยยยย เป็นมากกว่ารถกระบะ ฮ่าๆๆ นี่จะให้คิดเหรอว่า มันเป็นรถสิบล้อ?

กลับมาที่เรื่องของภาพถ่ายกันต่อ ด้วยเหตุนี้ ทางสาขาวิชาศิลปะการถ่ายภาพ ภาควิชาสื่อศิลปะ และการออกแบบสื่อ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่  จึงริเริ่มในการเป็นผู้นำในการจัดตั้ง หอภาพถ่ายล้านนา เพื่อเป็นศูนย์กลางในการจัดเก็บภาพถ่ายโบราณอันทรงคุณค่ารวมถึงข้อมูลต่างๆ  ที่ประกอบในภาพถ่ายเหล่านั้นเพราะภายในภาพถ่ายโบราณของล้านนานั้นถูกบรรจุด้วยข้อมูลทางศาสตร์และศิลป์ในแขนงต่างๆ อย่างมากมาย นับเป็นองค์ความรู้ที่ประเมินค่ามิได้ของล้านนา นำมาจัดเก็บอย่างเป็นระบบและระเบียบเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และเผยแพร่สู่สาธรณชนในแง่ต่างๆ ที่เน้นไปใช้ประโยชน์สูงสุดของการนำข้อมูลต้นทุนทางวัฒนธรรมล้านนา อันเป็นเอกลักษณ์หาที่ใดเหมือน ก่อเกิดองค์ความรู้ที่เราจะพัฒนาได้อย่างต่อเนื่อง ทำให้นำไปต่อยอดทางการศึกษาอันเป็นอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง ทั้งนี้รวมถึงการรวบรวมงานวิจัย และบทความที่เกี่ยวข้องกับภาพถ่ายในลักษณะต่างๆ อันที่จะเป็นประโยชน์ต่อสังคมอีกทางในการศึกษาในอนาคต หรือการนำงานวิจัยเป็นตัวอย่างหรือต้นแบบในการสร้างสรรค์งานได้อย่างถูกต้อง นอกจากนี้จะเป็นส่วนที่ผลักดันอุตสาหกรรมภาพถ่ายในประเทศให้มีการพัฒนาอย่างแข็งแกร่งต่อเนื่องเพราะการนำข้อมูลตันทุนทางวัฒนธรรมที่จะสามารถสร้างสรรค์ผลงานได้อย่างมีเอกลักษณ์ที่แตกต่างและโดดเด่น อีกทั้งยังสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มมากยิ่งขึ้นให้กับอุตสาหกรรมภาพถ่ายที่ถูกผลิตภายในประเทศ

[Dockaturk]

หอภาพถ่ายล้านนา จัดได้ว่าเป็นสถานที่แห่งแรกในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่ถูกจัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการ อันเป็นการแสดงให้เห็นถึงความก้าวหน้าทางวิทยาการในแง่ต่างๆ รวมถึงความพร้อมของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ที่มีความหลากหลายในศาสตร์และศิลป์ ออกมาเผยแพร่ให้การศึกษาได้ถูกต้องอย่างเป็นระบบ อันจะเป็นการแสดงศักยภาพของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ที่จะก้าวมาเป็นผู้นำในการใช้ข้อมูลต้นทุนทางวัฒนธรรมล้านนา ให้กลายมาเป็นมหาวิทยาลัยที่โดดเด่นและยังเป็นการเตรียมความพร้อมในการที่จะเข้าสู่ประชาคมอาเซียนให้มีความเข้มแข็งอย่างมีเอกลักษณ์ของตนเอง และแน่นอนก็ไม่ได้ทำขึ้นมาลอยๆ อย่างที่ได้บอกไป เพราะที่นี้เขามีที่มาที่ไปถึงวัตถุประสงค์ดังนี้กันครับ คือ

เป็นแหล่งเก็บรวบรวมข้อมูลและอ้างอิงภาพถ่ายโบราณของล้านนา และภาพประวัติศาสตร์ที่สำคัญ เพื่อนำไปสู่การอนุรักษ์จัดเก็บอย่างเป็นระบบ และเป็นสื่อกลางการเรียนรู้และเป็นแหล่งอ้างอิงผลงานของคณาจารย์และนักศึกษา และสามารถนำผลงานไปพัฒนาต่อยอดทางด้านวิชาการได้อย่างภาคภูมิใจ

เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ ค้นคว้า วิจัยและบริการวิชาการแก่ คณาจารย์ นักศึกษา ศิลปินและองค์กรจากภายนอก โดยเป็นแหล่งถ่ายทอดข้อมูลต้นทุนทางวัฒนธรรมล้านนาที่มีอยู่ในภาพถ่ายโบราณของล้านนาอย่างครบวงจร รวมทั้งส่งเสริมการสร้างสรรค์ศิลปะภาพถ่าย การวิจัยที่เกี่ยวเนื่องกับการถ่ายภาพทั้งในระดับภูมิภาค ระดับประเทศ และระดับนานาชาติ

เป็นพื้นที่จัดแสดงงาน และเผยแพร่ข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องในศาสตร์และศิลป์ที่มีอยู่ในภาพถ่ายโบราณของล้านนา และภาพประวัติศาสตร์ ซึ่งแสดงถึงศักยภาพของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ที่มีความหลากหลายทางด้านวิชาการโดยเฉพาะในแขนงศิลปะภาพถ่ายที่คำนึงถึงการอนุรักษ์และนำไปใช้ให้ก่อเกิดประโยชน์สูงสุด และพร้อมที่จะก้าวไปเป็นส่วนหนึ่งของการเป็นมหาลัยแนวหน้าของภูมิภาคอาเซียน

และสุดท้าย เพื่อยกระดับศาสตร์สาขาวิชาทางด้านสื่อศิลปะ และการออกแบบสื่อให้ถูกจัดอยู่ในอันดับ 1 ใน 3 ของเอเชียในด้านสื่อศิลปะ และส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมภาพถ่ายของไทยให้เข้มแข็งเพื่อก้าวสู่ระดับสากล

เรียกได้ว่ามีความครบครันกันทุกภาคส่วน

สำหรับอาคารหอภาพถ่ายล้านนา (บ้านพักเจ้าหน้าที่ศาลเก่า) ตั้งอยู่บนพื้นที่ของพิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนา อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ เป็นความร่วมมือระหว่างเทศบาลนครเชียงใหม่ หอศิลปวัฒนธรรมเมืองเชียงใหม่และสาขาวิชาศิลปะการถ่ายภาพ ภาควิชาสื่อศิลปะ และการออกแบบสื่อ คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ตัวอาคารของหอภาพถ่ายล้านนาได้รับการซ่อมแซมและปรับปรุงโครงสร้างขึ้นจากอาคารบ้านจ่าศาลหลังเก่า ให้มีความพร้อมด้านพื้นที่สำหรับรองรับการดำเนินงานของหอภาพถ่ายล้านนา ด้วยงบประมาณของสาขาวิชาศิลปะการถ่ายภาพ ภาควิชาสื่อศิลปะ และการออกแบบสื่อ คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โดยกำหนดพื้นที่ปฏิบัติงานถูกออกแบบให้สามารถรองรับภาระงานออกเป็น 4 ส่วน ด้วยกัน แต่ละส่วนมีอะไรบ้างนั้น ตามมาดูกันได้ครับ

[Dockaturk]

ส่วนแรกสุดเลย เป็นศูนย์อนุรักษ์และค้นคว้า อันเป็นศูนย์กลางสำหรับดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลภาพถ่าย เป็นพื้นที่ปฏิบัติหน้าที่เพื่ออนุรักษ์และเผยแพร่ข้อมูล แหล่งสืบค้นข้อมูลอ้างอิงสำหรับนักวิจัยที่ต้องการข้อมูลศึกษาค้นคว้าภาพถ่ายเพื่อการสร้างสรรค์และวิจัยที่เกี่ยวข้องด้านศิลปะภาพถ่าย

ส่วนที่ 2 เป็นนิทรรศการหมุนเวียน  พื้นที่ห้องโถงชั้นสองของหอภาพถ่ายล้านนา สำหรับเผยแพร่ความรู้และผลงานเชิงวิชาการ ผลงานสร้างสรรค์ ในรูปแบบการนำเสนอด้วยนิทรรศการภาพถ่ายทั้งแบบดั่งเดิมและผลงานศิลปะภาพถ่ายร่วมสมัย ที่ผ่านการคัดเลือกโดยดุลพินิจของภัณฑารักษ์ประจำหอภาพถ่ายล้านนา

ส่วนที่ 3 ห้องสมุดภาพถ่าย  แหล่งค้นคว้าข้อมูลภาพถ่ายที่ได้รับการอนุรักษ์ทั้งในรูปแบบข้อมูลดิจิทัล และอนาล็อก รวมถึงข้อมูลภาพถ่ายที่เผยแพร่ในรูปแบบของ ภาพถ่าย หนังสือภาพ ตำรา งานวิจัยหรือบทความที่เกี่ยวข้องกับวิชาการด้านการถ่ายภาพ บริเวณพื้นที่ส่วนหน้า ชั้น 1 ของหอภาพถ่ายล้านนาซึ่งเปิดให้ผู้ที่สนใจสามารถเข้าชมและสืบค้นข้อมูลได้โดยตรงหรือทางเว็บไซต์ Chiang Mai House of Photography Interior

ส่วนที่ 4 ส่วนอบรมและกิจกรรม : พื้นที่อเนกประสงค์ ด้านหลังบริเวณชั้น 1 พื้นที่สำหรับจัดดำเนินกิจกรรมต่างๆ ของหอภาพถ่ายล้านนา รวมทั้งพื้นที่สำหรับประชุมสัมมนาและพื้นที่ปฏิบัติงานซึ่งสามารถรองรับการอบรมเชิงปฏิบัติการได้จำนวน 40-60 ท่าน

และนอกเหนือจากนี้ ยังมีจัดการเรียนการสอนด้านศิลปะการถ่ายภาพและการออกแบบสื่อศิลปะเพื่อผลิตบัณฑิตที่มีคุณภาพตามจุดมุ่งหมายของมหาวิทยาลัย ด้วยเป้าหมายที่จะสร้างความเป็นเลิศทางวิชาการ

อนึ่ง หอภาพถ่ายล้านนา ดำเนินงานโดยสาขาวิชาศิลปะการถ่ายภาพ จะยังคงดำเนินการภายใต้นโยบายเดียวกันในการเผยแพร่และให้ความรู้ที่มีประโยชน์แก่สังคม การใช้ข้อมูลต้นทุนทางวัฒนธรรมล้านนาสร้างแหล่งข้อมูลภาพถ่ายเพื่อสนับสนุนการเรียนการสอน แหล่งข้อมูลอ้างอิงเพื่อส่งเสริมการสร้างสรรค์งานงานวิจัย รวมไปถึงอนุรักษ์และรักษาไว้ซึ่งภาพถ่ายต้นทุนวัฒนธรรมล้านนา การรักษาไว้ซึ่งผลงานภาพถ่ายโบราณที่ทรงคุณค่าทางวัฒนธรรม นอกจากนั้นยังมีเป้าหมายเพื่อสร้างเครือข่ายองค์กรศิลปะ กลุ่มนักวิจัย และศิลปินที่ใช้สื่อภาพถ่าย ร่วมกันพัฒนาความรู้และข้อมูลภาพถ่าย พร้อมกับส่งเสริมให้สร้างสรรค์ผลงานภาพถ่ายศิลปะร่วมสมัย  กลุ่มศิลปินและนักวิจัยสามารถสร้างสรรค์และอ้างอิงผลงานเชิงวิชาการ เพื่อก้าวสู่การเป็นมหาวิทยาลัยชั้นแนวหน้าในระดับประเทศและนานาชาติต่อไปในอนาคต การจัดตั้งหอภาพถ่ายล้านนาจึงเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญที่จะเป็นองค์กรที่ทำหน้าที่สร้างสรรค์และพัฒนาองค์ความรู้เฉพาะด้านให้สามารถนำไปใช้และเกิดประโยชน์ต่อสังคมได้อย่างแท้จริง

สุดท้ายวงการถ่ายภาพจะเจริญไปมากขนาดไหน และสร้างสรรค์มากเพียงใด ยังไงเสียการเคารพสิทธิ์ถึงผลงานของผู้สร้างสรรค์ คือสิ่งที่ต้องพึงระลึกไว้เสมอ ยิ่งยุคสมัยนี้ที่การคัดลอกผลงานเอาไปใช้โดยไม่ได้ขออนุญาตเจ้าของผลงานทำได้ง่ายแล้ว ก็ยิ่งทำให้คนบางกลุ่มที่นอกจากจะไม่สร้างสรรค์ และสนับสนุนแล้ว ยังเป็นตัวบ่อนทำลาย เหมือนพวกเหลือบไร ที่ทำให้ผู้สร้างสรรค์ผลงานหมดกำลังใจเอาได้ง่ายๆ

สำหรับใครที่สนอยากจะไปเรียนรู้ภาพถ่าย ไปชม ไปศึกษา แวะมาได้ที่หอภาพถ่ายล้านนา ถนนพระปกเกล้า ตำบลศรีภูมิ
อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ด้านหลังเยื้องๆ กับ พิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนากันครับ

[DDjung]

ภาพถ่ายสวยๆ ทั้งนั้น