เวียงกุมกาม นครโบราณใต้พิภพ : วัดอีก้าง

[Traveller Freedom]

เวียงกุมกาม นครโบราณใต้พิภพ : วัดอีก้าง

สถานที่ตั้ง : ตำบลวังตาล อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่
โทรศัพท์ : 053 140 322
พิกัด : 18.753914, 98.995950

    วัดอีก้าง หรือเรียกว่า “วัดอีค่าง” ก็ได้ วัดนี้ไม่ปรากฏหลักฐานด้านเอกสารกล่าวถึง แต่เข้าใจว่าต้องเป็นวัดสำคัญมากแห่งหนึ่งของโบราณสถานเวียงกุมกาม เพราะว่าสิ่งก่อสร้างภายในบริเวณวัด ล้วนมีขนาดใหญ่ทั้งพระวิหารและเจดีย์ประธาน อีกทั้งการที่ที่ตั้งของวัดอยู่ในเขตใจกลางเวียง จึงอาจเข้าลักษณะคติการสร้างวัดมหาธาตุประจำเมือง ที่เรียกชื่อวัดว่า วัดอีค่าง เนื่องมาจากแต่เดิมที่บริเวณวัดมีสภาพเป็นป่ารกร้างนั้น ได้มีฝูงค่างใช้ซากวัดร้างแห่งนี้เป็นที่อยู่อาศัย ซึ่งค่างในภาษาคำเมืองออกเสียงสำเนียงว่า “อี่ก้าง” ชาวบ้านจึงเรียกวัดร้างแห่งนี้ว่าวัดอีก้างกันสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน

    ศาสนสถานของวัดประกอบด้วยสิ่งก่อสร้างต่างๆ คือ เจดีย์ประธาน ที่ตั้งอยู่ด้านหลังพระวิหาร วัดสร้างหันหน้าไปทางทิศเหนือ ซึ่งเดิมเป็นเส้นทางการไหลของแม่น้ำปิง จากการขุดแต่งเมื่อปี พ.ศ. 2528 พบหลักฐานของฐานอาคารฝังตัวอยู่ใต้ระดับดินเดียวกับวิหาร ทางด้านทิศตะวันออกใกล้กับวิหาร ปัจจุบันขุดแต่งแล้วบางส่วน เช่นเดียวกับกำแพงวัดที่ขุดตรวจพบใหม่ในปี พ.ศ. 2546 และซากฐานเจดีย์รายก่ออิฐฐานทรงแปดเหลี่ยม และอาคารฐานก่ออิฐ ในปี พ.ศ. 2547 ปัจจุบันยังไม่ได้ขุดแต่งอย่างครอบคลุมพื้นที่ของวัดเดิมทั้งหมด เนื่องจากติดเขตบ้านเรือนผู้อยู่อาศัยเดิม

    อีกสิ่งสำคัญที่ขุดค้นพบคือ วิหารขนาดใหญ่ ที่คงเหลือหลักฐานเฉพาะส่วนฐานที่สร้างยกพื้นสูง บันไดทางขึ้นปรากฏทางด้านหน้า เดิมเป็นวิหารแบบโถง คือเป็นวิหารที่ไร้ผนัง หลังคาทรงหน้าจั่ว โครงสร้างเสาประกอบด้วยเสากลมก่ออิฐทรงโค้งของคู่กลางที่ใช้รองรับเครื่องหลังคาในส่วนแนวใต้จั่ว และเสาคู่ริมที่รองรับเครื่องหลังคาในส่วนปีกนก ส่วนแท่นฐานชุกชีพระประธานลักษณะย่อเก็จออกมาทางด้านหน้า ตั้งอยู่ด้านหลังตอนบนทับซ้อนกับส่วนฐานลานประทักษิณของเจดีย์ประธาน มีบันไดทางขึ้นลงหลักทางด้านหน้าตอนกลางที่มีตัวบันไดสองข้างชำรุด และบันไดขึ้นทางด้านข้างในส่วนย่อเก็จตอนหน้า สำหรับพระเจดีย์ประธาน เป็นทรงระฆังกลมแบบมาตรฐานล้านนาแท้ ตั้งอยู่บนฐานลานประทักษิณสูง ที่มีบันไดทางขึ้น/ลงทางด้านหน้ามุมทิศตะวันออกกับทิศตะวันตกเฉียงเหนือ 2 แห่ง  และปรากฏร่องรอยแท่นฐานศาลาประดิษฐานพระพุทธรูปตอนบน 3 ด้าน ยกเว้นส่วนที่เป็นด้านหลังพระวิหาร องค์พระเจดีย์ในส่วนของฐานล่างเป็นแบบเขียงสี่เหลี่ยมซ้อนกัน ชั้นหน้ากระดานแปดเหลี่ยมรองรับส่วนฐานปัทม์ย่อเก็จสองตอน ส่วนองค์ระฆังตั้งอยู่บนชั้นมาลัยเถากลม แบบชั้นฐานปัทม์ท้องไม้ลูกแก้วอกไก่คู่ บัลลังก์เป็นแบบแท่นฐานปัทม์สี่เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสอง ปัจจุบันส่วนของก้านฉัตร ปล้องไฉน และปลียอด พังทลายลงมาไม่เหลือหลักฐานให้ปรากฏเห็น

by Traveller Freedom