เวียงกุมกาม นครโบราณใต้พิภพ : วัดกานโถม

[Traveller Freedom]

เวียงกุมกาม นครโบราณใต้พิภพ : วัดกานโถม

สถานที่ตั้ง : ตำบลวังตาล อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่
โทรศัพท์ : 053 140 322
พิกัด : 18.747878, 99.002000

    ประวัติของวัดกานโถม มีอยู่ว่า พญามังรายมหาราชได้ให้ช่างไม้คนโปรดของพระองค์ชื่อ “นายช่างกานโถม” ให้สร้างพระวิหารขึ้นมา โดยสร้างวิหารไม้จนสำเร็จรูปขึ้นที่เมืองเชียงแสน จากนั้นก็ขนย้ายลงมาสร้างพระวิหารที่เวียงกุมกาม โดยพระองค์ทรงโปรดให้ตั้งชื่อพระวิหารตามชื่อของช่างไม้ผู้สร้างว่า “วิหารกานโถม” ซึ่งปัจจุบันหลงเหลือให้เห็นเพียงซากของวิหาร

    ย้อนกลับไปในสมัยพญามังรายมหาราชยังครองเวียงกุมกามในปี พ.ศ.1831 ได้มีพระเถระชาวลังกาจำนวน 5 รูป ซึ่งนำโดยพระมหากัสสปะ ได้จารึกมาจากกรุงสุโขทัยขึ้นไปจนถึงเวียงกุมกาม บำเพ็ญสมณะธรรมอยู่ที่ต้นมะเดื่อใหญ่ เมื่อพญามังรายมหาราชทรงทราบ พระองค์ก็ได้เสด็จไปนมัสการพระเถระ แล้วทรงสนทนาธรรมกัน เมื่อพระองค์ได้สดับฟังก็เกิดความเลื่อมใสศรัทธา จึงโปรดให้สร้างพระอารามถวายแก่พระเถระ ขณะเดียวกันพระองค์ทรงหล่อพระพุทธรูปสำริดขึ้น 5 องค์ เป็นพระนั่ง 3 องค์และพระยืน 2 องค์ โดยมีองค์หนึ่งสูงใหญ่เท่าพระองค์จริงของพญามังราย สำหรับพระพุทธรูปองค์นั่งนั้นเท่าที่สืบค้นทราบได้ในปัจจุบันมีเพียง 1 องค์เท่านั้น คือ พระประธานที่ประดิษฐานอยู่ในพระอุโบสถวัดช้างค้ำ ส่วนพระพุทธรูปยืน 1 องค์นั้น ปัจจุบันยังประดิษฐานอยู่ในมณฑปวัดพระเจ้าเม็งราย ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่

    ในปี พ.ศ.1833 พญามังรายมหาราชทรงดำริที่จะยกกองทัพไปตีเมืองอังวะของพม่า พระองค์จึงได้ทรงตั้งสัตยาธิษฐานขึ้นว่า หากพระองค์ทรงมีชัยชนะต่อพระเจ้าอังวะกลับมา พระองค์ก็จักได้สร้างพระเจดีย์ขึ้นที่วัดกานโถม หลังจากนั้นพระองค์ก็ทรงยกกองทัพไปยังเมืองอังวะ เมื่อพระเจ้าอังวะทราบข่าวศึกก็มีความวิตกกังวล จึงได้จัดแต่งตั้งราชทูตอันเชิญพระราชสาสน์และเครื่องราชบรรณาธิการมาถวายพญามังราย เพื่อขอเจริญพระราชไมตรีด้วย พญามังรายก็ทรงรับไว้ด้วยดีและทรงขอช่างฝีมือต่างๆ ได้แก่ ช่างทองคำ ช่างเงิน ช่างหล่อ ช่างเหล็กและช่างอื่นๆ อีกมากมาย เมื่อพระองค์ยกกองทัพกลับมา พระองค์ก็ทรงแยกย้ายเอาช่างทองคำไปไว้ยังเมืองเชียงตุง เอาช่างหล่อไปไว้ยังเมืองเชียงแสน เอาช่างเหล็กและสารพัดช่างไปไว้ในเวียงกุมกาม ตั้งแต่นั้นมาวิชาการต่างๆ ก็เจริญก้าวหน้าขึ้นอย่างรวดเร็วในดินแดนล้านนา พระองค์จึงสร้างพระเจดีย์ขึ้นที่วัดกานโถมตามที่ได้ทรงตั้งพระราชปณิธานไว้ ชาวบ้านเรียกว่า “เจดีย์วัดกานโถม” แต่ปัจจุบันวัดนี้ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น “วัดช้างค้ำ”

    วัดช้างค้ำ ประดิษฐานพระเจดีย์เป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปสำริดนั่งที่หล่อโดยพญามังราย และยังเป็นที่สถิตของต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่ได้อัญเชิญเมล็ดมาจากเมืองลังกา นอกจากพระเจดีย์และต้นพระศรีมหาโพธิ์อันศักดิ์สิทธิ์แล้ว ยังมีพระวิหารกานโถมและหอพญามังราย ซึ่งเป็นวิหารและหอขุดแต่งบูรณะโดยกรมศิลปากร ถือว่าเป็นโบราณวัตถุที่ควรค่าแก่การไปเยี่ยมชมเมื่อมาเที่ยวนครโบราณเวียงกุมกามแห่งนี้

by Traveller Freedom