เวียงกุมกาม : ตำนานก่อกำเนิดราชธานีทดลองสร้างสถานที่ตั้ง : ตำบลวังตาล อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่
โทรศัพท์ : 053 140 322
พิกัด : 18.744471, 98.994289
หลังจากที่พญามังรายมหาราชได้สร้างเมืองเชียงรายแล้วมาปกครองเมืองหริภุญชัย นาน 2 ปี พระองค์ทรงมีพระราชดำริที่จะลองสร้างเมืองขึ้นในพื้นที่ลุ่มน้ำปิง เมืองนั้นก็คือ เวียงกุมกาม แต่เป็นเมืองที่ถือว่าไม่ประสบความสำเร็จที่จะให้เป็นราชธานี เพราะเวียงกุมกามนั้นมีน้ำท่วมอยู่ทุกปี จนพญามังรายต้องปรึกษากับสองพระสหาย คือ พ่อขุนรามคำแหงมหาราช แห่งสุโขทัย และพญางำเมือง แห่งเมืองพะเยา หลังจากทรงปรึกษากันแล้วจึงทรงตัดสินใจไปหาที่สร้างเมืองใหม่ ในที่สุดจึงได้พื้นที่และได้ตั้งนามนครแห่งนี้ว่า นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ เป็นเมืองใหม่และเป็นเมืองหลวงแห่งอาณาจักรล้านนา จึงสรุปได้ว่าเวียงกุมกามนั้น เป็นเมืองที่ทดลองสร้าง
เวียงกุมกาม ได้ล่มสลายลงเพราะเกิดน้ำท่วมครั้งใหญ่ โดยช่วงเวลานี้อยู่ในช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2101 - 2317 ซึ่งตรงกับสมัยพม่าปกครองล้านนา พม่าปกครองล้านนาเป็นเวลาสองร้อยกว่าปี แต่ไม่ปรากฏหลักฐานที่กล่าวถึงเวียงกุมกามทั้งๆ ที่เหตุการณ์น้ำท่วมครั้งใหญ่นี้เป็นเรื่องร้ายแรงมากและสมควรที่จะบันทึกไว้ แต่ก็ไม่มีการบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์เลย ผลของการเกิดน้ำท่วมนี้ทำให้เวียงกุมกามถูกฝังจมลงอยู่ใต้ตะกอนดินจนยากที่จะฟื้นฟูกลับมา สภาพวัดและโบราณสถานต่างๆ ที่สำคัญเหลือเพียงซากวิหารและเจดีย์ร้างที่จมอยู่ดินในระดับความลึกจากพื้นดินลงไปประมาณ 2 เมตร
สภาพทั่วไปทางภูมิศาสตร์ของเวียงกุมกามตั้งอยู่บริเวณแอ่งที่ราบลุ่มน้ำปิง บริเวณแอ่งที่ราบแห่งนี้ซึ่งเป็นที่ราบที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในภาคเหนือตอนบน เป็นที่ราบระหว่างภูเขา มีอาณาบริเวณครอบคลุมเขตจังหวัดเชียงใหม่และลำพูน จากการสำรวจเวียงกุมกาม พบว่ามีซากโบราณสถานมากกว่า 40 แห่ง มีโบราณสถานที่สำคัญ ได้แก่ วัดเจดีย์เหลี่ยม วัดช้างค้ำ วัดกุมกาม วัดน้อย วัดปู่เปี้ย วัดธาตุขาว วัดอีค่าง เป็นต้น ซึ่งรูปแบบทางศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมนี้ มีทั้งแบบรุ่นเก่าและสมัยเชียงใหม่รุ่งเรืองปะปนกันไป โดยเฉพาะที่วัดธาตุขาวนั้น มีเรื่องเล่าของพระนางอั้วมิ่งเวียงไชย พระมเหสีของพญามังราย พระนางได้มาบวชชีที่นี่ แล้วก็ได้สิ้นพระชนม์ที่นี่ด้วย สาเหตุก็คือพญามังรายได้มีพระมเหสีพระองค์ใหม่ เมื่อครั้งยกทัพไปตีพม่า พม่ายอมสวามิภักดิ์และถวายพระนางพายโคมาเป็นมเหสี แต่สิ่งนี้ทำให้พระนางอั้วมิ่งเวียงไชยทรงเสียพระทัยมาก เนื่องจากพระนางและพญามังราย ได้เคยสาบานกันในขณะที่พำนักอยู่ในเมืองเชียงแสนว่า จะมีมเหสีเพียงแค่พระองค์เดียว พระนางจึงเสียพระทัยมาก จึงตัดสินใจไปบวชชี และยังมีเรื่องอีกว่าสาเหตุที่พญามังรายสวรรคตอสนีบาตในระหว่างที่เสด็จไปกาดนั้น ก็เพราะสาเหตุผิดคำสาบานนี้ ...
by Traveller Freedomโบราณสถานสำคัญในเวียงกุมกามวัดกานโถมวัดเจดีย์เหลี่ยมวัดปู่เปี้ยวัดเสาหินวัดพระธาตุขาววัดหนองผึ้งวัดอีก้างวัดหัวหนองต้นโพธิ์พญามังราย
ผู้เขียน