ตามรอยเครื่องปั้นดินเผาทรงคุณค่า ณ บ้านเหมิองกุง #3 (ตอนจบ)

[konhuleg]

และแล้วก็มาถึงส่วนที่สำคัญของเรื่องผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาบ้านเหมืองกุงกันครับ ซึ่งก็คือเรื่องเทคนิคและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ รวมทั้งเรื่องของผลงานกับผลิตภัณฑ์ที่โดดเด่น

หมู่บ้านเหมืองกุงขึ้นชื่อในเรื่องของการทำน้ำต้นที่ทนทาน เมื่อยกรินแล้วคอน้ำต้นไม่หักออกจากตัวน้ำต้น ซึ่งเคล็ดลับของการสร้างความทนทานนี้คือการขึ้นรูปน้ำต้น 3 ขั้นตอน โดยขั้นแรกจะขึ้นรูปเฉพาะตัวฐานที่เป็นภาชนะรองรับน้ำ ต่อมาขึ้นรูปในส่วนของคอน้ำต้นส่วนกลาง และขั้นสุดท้ายขึ้นรูปคอน้ำต้นส่วนบน ในแต่ละขั้นจะต้องตากน้ำต้นให้แห้งเพื่อให้สามารถรับน้ำหนักของดินที่จะต่อขึ้นไปด้านบนได้อีก หากไม่รอให้แห้งก่อนจะทำให้ส่วนฐานไม่แข็งแรงพอที่จะรองรับน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นและทำให้แตกหักเสียหายได้ในที่สุด
 
ลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์สำคัญของเครื่องปั้นดินเผาเหมืองกุง คือ ลายใบโพธิ์ หรือลายรูปหัวใจ ลักษณะของลวดลายคล้ายกับรูปหัวใจคว่ำ ใช้ประกอบการทำลวดลายบริเวณรอยต่อระหว่างตัวน้ำต้นและคอน้ำต้น รวมทั้งใช้เป็นลวดลายของน้ำหม้อด้วย ซึ่งเป็นลายหลักของงานปั้นเครื่องปั้นดินเผาของบ้านเหมืองกุง และมีการกลิ้งลายขีด ลายเขี้ยวหมา และแกะลายตัววี เป็นลายเสริมในส่วนของพื้นภาพ หรือช่วยเชื่อมต่อลายหลักเข้าด้วยกัน
 
บ้านเหมืองกุงมีเทคนิคในการขัดเงาเครื่องปั้นดินเผาซึ่งไม่สามารถทำได้ในหมู่บ้านอื่น เทคนิคนี้ใช้หินจากลำธารก้อนขนาดพอประมาณขัดบนเครื่องปั้นดินเผาด้วยการออกแรงเพียงเล็กน้อย ซึ่งจะทำให้ผิวของเครื่องปั้นดินเผาขึ้นเงาได้อย่างรวดเร็ว แต่หากออกแรงมากเกินไปจะทำให้ผิวของเครื่องปั้นดินเผาถลอกเป็นรอยและไม่ขึ้นเงาแต่อย่างใด ดังนั้นการขัดเงาจึงขึ้นอยู่กับทั้งความเชี่ยวชาญของการคัดเลือกหินที่เหมาะสมจากลำธารมาใช้ และกับความชำนาญในการลงน้ำหนักมือด้วยน้ำหนักที่พอเหมาะพอดีของช่างขัดเงาอีกด้วย

ผลงงานที่โดดเด่นของหมู่บ้าน คือคนโทสีน้ำตาลลวดลายรามเกียรติ์ของครูวุฒิ ที่มีการวาดลวดลายโดยนำเอาตัวละครจากเรื่องรามเกียรติ์มาใส่ให้โดดเด่น เน้นเอกลักษณ์ความเป็นไทย อีกทั้งยังมีการลงสีด้วยสีทองเพื่อเพิ่มความงดงามให้แก่ผลิตภัณฑ์และผลงานโดดเด่นอีกหนึ่งชิ้น ได้แก่ คนโทใบใหญ่ที่ใช้เทคนิคการลงสี 7 ชั้น ที่ ทำให้เกิดลวดลายและลงสีพื้นด้วยสีฟ้าอมเขียวเพิ่มความทันสมัยให้แก่ผลิตภัณฑ์เป็นอย่างมาก

ส่วนผลิตภัณฑ์ที่โดดเด่นมีน้ำต้น ซึ่งในอดีตมีน้ำต้นที่เคยเป็นเอกลักษณ์ของบ้านเหมืองกุงทั้งหมด 6 ประเภท ได้แก่ 1) น้ำต้นแก้วหรือน้ำต้นดอกหลวง 2) น้ำต้นสังข์หรือน้ำต้นธรรมดา 3) น้ำต้นปอม 4) นูนออกมาเป็นลูกๆ ซึ่งทำให้มีลักษณะคล้ายกับลูกน้ำเต้า 5) น้ำต้นกลีบมะเฟือง 6) น้ำต้นหน้อย (น้ำต้นน้อย)  นอกจากน้ำต้นก็จะมีน้ำหม้อทั้งหมด 5 ประเภท ได้แก่ 1) น้ำหม้อดอกหลวง 2) น้ำหม้อดอกหน้อย 3) น้ำหม้อเกลี้ยง 4) น้ำหม้อกลีบ 5) น้ำหม้อก๊อก และผลิตภัณฑ์ที่ขายดีในปัจจุบันคือ หม้อน้ำหวาน ซึ่งเป็นหม้อน้ำขนาดเล็กเท่ากับประมาณแก้วน้ำ ใช้สำหรับใส่น้ำหวานขายให้กับนักท่องเที่ยวที่ถนนคนเดิน นักท่องเที่ยวสามารถนำหม้อน้ำหวานติดตัวกลับไปได้ด้วย และยังสามารถนำกลับมาใช้ซ้ำได้อย่างปลอดภัย

ปัจจุบัน ชาวบ้านเหมืองกุงยังคงรักษาเอกลักษณ์ในการผลิตเครื่องปั้นดินเผา ดั่งคำขวัญของหมู่บ้านที่ว่า "ตำนานน้ำต้น คนปั้นดิน” เพื่ออนุรักษ์งานหัตถกรรมที่ขึ้นชื่อเอาไว้ ใครที่สนใจจะไปอดหนุนและเยี่ยมชมก็สามารถไปกันได้ทุวันที่บ้านเหมืองกุงกันครับ