เยือนวัดตำหนัก ชมพุทธสถาปัตยกรรมทรงคุณค่ารู้จักวัดในเมืองเชียงใหม่มาเยอะพอสมควร บางคนอาจจะเริ่มเบื่อๆ กันแล้ว ครั้งนี้เลยขอพาเพื่อนๆ ไปทำความรู้จักกับวัดชานเมืองกันบ้าง เชื่อว่าหลายคนคงยังไม่รู้จักวัดนี้ สำหรับฉันเองแล้ววัดนี้ก็เป็นม้านอกสายตาเหมือนกันค่ะ ไปเที่ยววัดนี้กันนะคะ วัดตำหนัก ตั้งอยู่ที่บ้านตำหนัก ตำบลแม่เหียะ อำเภอเมืองเชียงใหม่ ทางทิศใต้ของสนามบินเชียงใหม่ วัดนี้เข้าได้ 2 ทาง เส้นทางแรกจากถนนสมโภช 700 ปี เชียงใหม่ อีกเส้นทางหนึ่งคือถนนเชียงใหม่-หางดง มีป้ายบอกทางชัดเจน วัดแห่งนี้ไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนว่าสร้างขึ้นสมัยใด แต่พอจะเทียบเคียงหลักฐานจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาของพระสิริมังคลาจารย์ หนังสือพงศาวดารโยนก และชินกาลมาลีปกรณ์ ที่ได้กล่าวถึงวัดตำหนักในช่วงเวลาที่แตกต่างกันออกไป โดยมีชื่อเรียกไม่เหมือนกันวัดตำหนักฯ ต.แม่เหียะ อ.เมืองฯ จ.เชียงใหม่
สันนิษฐานว่าอาจสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2050 ในสมัยพระเมืองแก้ว กษัตริย์พระองค์ที่ 13 แห่งราชวงศ์มังราย ซึ่งในสมัยนั้นเรียกว่า วัดเวฬุวนาราม หมายถึงป่าไผ่ ตั้งอยู่ทางทิศหรดี (ทิศตะวันตกเฉียงใต้) ของนครเชียงใหม่ พระองค์เคยเสด็จไปบรรจุพระบรมธาตุ ณ พระเจดีย์ของวัดเวฬุวนารามนี้ในปี พ.ศ. 2062 ข้อความท้ายคัมภีร์ของพระสิริมังคลาจารย์ พระปราชญ์แห่งล้านนาไทย เขียนไว้ว่าท่านอยู่ที่วัดสวนขวัญห่างจากวัดพระสงฆ์ไปทางทิศใต้ 1 คาวุต (ประมาณ 4 กิโลเมตร) ร่องรอยกำแพงและซุ้มโขงโบราณภายในบริเวณวัด
ในปี 2339 พระเจ้ากาวิละ ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์พระเจ้าเจ็ดตน ทรงยกทัพมาพักแรมในบริเวณนี้ ข้าราชบริพารได้สร้างพลับพลาที่ประทับถวายบริเวณที่ตั้งวัดในปัจจุบัน ซึ่งชาวเชียงใหม่เรียกว่าพลับพลานั้นว่า ตำหนัก ผู้คนจึงเรียกหมู่บ้านแถบนี้ว่า หมู่บ้านตำหนัก เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน จากที่กล่าวมาเห็นได้ว่าตั้งแต่อดีตวัดนี้มีชื่อเรียกหลายชื่อ ทั้งเวฬุวัน สวนขวัญ ตำหนัก และสิริมังคลาจารย์ ดังนั้นจึงมีการนำชื่อต่างๆ มารวมกันเป็นชื่อเดียวว่า วัดตำหนักสวนขวัญสิริมังคลาจารย์ หรือเรียกสั้นๆ ว่า วัดตำหนัก ซากปรักหักพังของซุ้มประตูโขงโบราณ
ซุ้มประตูโขงอยู่ด้านหน้าพระวิหารหลังใหม่ มีขนาดใหญ่มาก และยังคงความสมบูรณ์อยู่ สร้างขึ้นตั้งแต่ยุคเริ่มสร้างวัด อีกทั้งยังมีแนวกำแพงโบราณปรากฏอยู่ข้างๆ ซุ้มประตูอีกด้วยวิหารหลังใหม่ (สร้างทดแทนหลังเก่า)
ภาพจิตรกรรมเหนือบานประตูพระวิหาร
พระวิหารหลังใหม่สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2499 เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสถาปัตยกรรมล้านนา หน้าบันมีลายปูนปั้นพรรณพฤกษา และธรรมจักร ผนังด้านหน้ามีจิตรกรรมฝาผนังเรื่องพุทธประวัติ บานประตูเป็นงานแกะสลักไม้รูปพระพุทธเจ้าโปรดสัตว์ สวยงามมากหอไตรสร้างใหม่แบบล้านนา
เทวดาปูนปั้นประดับรอบๆ หอไตร
หอไตร ตั้งอยู่ด้านข้างพระวิหารหลังใหม่ เป็นอาคาร 2 ชั้น สถาปัตยกรรมล้านนา ความรู้สึกแรกที่เห็นนึกถึงหอไตรวัดพระสิงห์เลย เพราะคล้ายกันมากๆ ทั้งขนาด การตกแต่ง และลายปูนปั้นรูปเทวดาที่อยู่โดยรอบหอไตร คาดว่าน่าจะใช้หอไตรวัดพระสิงห์เป็นต้นแบบอนุสาวรีย์พระสิริมังคลาจารย์
อนุสาวรีย์พระสิริมังคลาจารย์ อยู่ด้านหน้าพระอุโบสถ สร้างขึ้นเพื่อรำลึกถึงท่านที่เคยมาพำนักที่วัดแห่งนี้พระอุโบสถ สถาปัตยกรรมล้านนา รูปทรงแปลกตา
บันไดนาคหน้าพระอุโบสถ
พระอุโบสถ สถาปัตยกรรมล้านนา มีมาตั้งแต่ครั้งสร้างวัด ได้รับการบูรณะต่อเนื่องเรื่อยมา โดดเด่นด้วยลายปูนปั้นละเอียดอ่อนช้อย เป็นรูปมกรคายนาคที่น่าเกรงขามพระ้เจดีย์ศิลปะพม่า
พระเจดีย์ ศิลปะพม่าสร้างขึ้นครอบองค์เดิมในสมัยที่พม่าปกครองเมืองเชียงใหม่ องค์เจดีย์ตั้งอยู่บนฐานสี่เหลี่ยม เหนือขึ้นไปเป็นฐานย่อเก็จ 3 ชั้น โดยที่บริเวณมุมของชั้นแรกเป็นเจดีย์บริเวณ ส่วนอีกสองชั้นมีลักษณะคล้ายพานพุ่ม ถัดขึ้นไปเป็นองค์เจดีย์หุ้มด้วยแผ่นทองจังโก ปล้องไฉนประดับด้วยกระจกสี ส่วนยอดเป็นฉัตรสีทอง 7 ชั้นพระวิหารโบราณของวัด สร้างขึ้นสมัยพม่าปกครองเมืองเชียงใหม่
โครงสร้างแบบเรียบง่าย แต่คลาสสิก
บานประตูไม้ของพระวิหารหลังเก่า
พระประธานภายในวิหารหลังเก่า
พระวิหารโบราณ ตั้งอยู่ด้านหน้าวัด ข้างพระอุโบสถ สร้างขึ้นในช่วงที่พม่าปกครองเมืองเชียงใหม่ เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสถาปัตยกรรมล้านนาที่เก่าแก่มาก ช่อฟ้า และนาคสะดุ้งทำจากไม้ หลังคามุงด้วยแผ่นปูนบางๆ วางเรียงกัน หน้าบันเป็นงานไม้แกะสลักนูนต่ำลวดลายพรรณพฤกษาที่ยังคงความสมบูรณ์ ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัย มีจิตรกรรมฝาผนังฝีมือชาวบ้านอยู่หลังพระประธาน ลวดลายแกะสลักไม้ประดับหน้าบันพระวิหาร
นับได้ว่าวัดตำหนักเป็นวัดเก่าแก่ที่อยู่คู่เมืองเชียงใหม่มาช้านาน ปรากฏร่องรอยโบราณสถานที่หลงเหลือมาจากยุคพม่าปกครองเมือง ซึ่งมีความสวยงามคลาสสิก ผสมผสานกับปูชนียสถานที่สร้างขึ้นใหม่ และยังเป็นที่พำนักของพระสิริมังคลาจารย์ ปราชญ์แห่งล้านนาอีกท่านหนึ่ง เพราะสร้างคุณูปการต่อพระพุทธศาสนาไว้มากมาย จึงอยากเชิญชวนเพื่อนๆ ให้มาเยี่ยมเยือนวัดแห่งนี้ เพื่อศึกษาความงามของสถาปัตยกรรม และเรื่องราวของท่านสิริมังคลาจารย์กันค่ะเรื่องและภาพโดย เลดี้ ดาริกา 
ผู้เขียน