วัดอนาลโยทิพยาราม ธรรมสถานอันเงียบสงบบนยอดดอยบุษราคัม พูดถึงเมืองพะเยา นอกจากกว๊านพะเยาทะเลสาบน้ำจืดใหญ่ที่สุดในประเทศอันเลื่องชื่อแล้ว หลายคนคงยังนึกสถานที่ท่องเที่ยวอื่นๆ ไม่ออก เนื่องจากพะเยาเป็นเมืองทางผ่านสู่จังหวัดเชียงราย เมืองท่องเที่ยวสำคัญเหนือสุดแดนสยาม หลายคนจึงมองข้ามจังหวัดเล็กๆ เงียบสงบแห่งนี้ ทั้งๆ ที่ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกหลายแห่งรอคอยผู้มาเยือน วันนี้ เลดี้ ดาริกา ขอนำเสนอ วัดอนาลโยทิพยาราม แหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกแห่งของเมืองพะเยา เพื่อเป็นทางเลือกให้กับเพื่อนๆ นักเดินทางวัดอนาลโยทิพยาราม บนดอยบุษราคำ เมืองแพร่
วัดอนาลโยทิพยาราม ตั้งอยู่บ้านสันป่าบง บนดอยบุษราคัม ภูเขาทางทิศตะวันตกของกว๊านพะเยา ห่างจากตัวเมืองประมาณ 10 กิโลเมตร เนื่องจากตั้งอยู่บนยอดเขา บริเวณวัดจึงร่มรื่นไปด้วยแมกไม้นานาชนิด ที่ขึ้นปกคลุมอยู่ทั่วไป บรรยากาศในบริเวณวัดเงียบสงบ เนื่องจากส่วนหนึ่งเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมวัดแห่งนี้เต็มไปด้วยประติมากรรมพญานาค
พระพุทธเมตตานภาวิสุทธิมงคล
จากบริเวณลานจอดรถเชิงเขาที่มีร้านขายของที่ระลึกเรียงรายให้นักท่องเที่ยวได้เลือกซื้อหา เราเดินทางขึ้นไปบริเวณวัดบนยอดเขาได้สองวิธี ใครมีกำลังวังชาหน่อย อยากจะสัมผัสความสงบสงัดของธรรมชาติให้ใกล้ชิด ก็เดินขึ้นทางบันไดหน้าวัด ผ่านซุ้มประตูโขงศิลปะแบบล้านนา บันไดไม่ชันมาก แต่ระยะทางไกลพอสมควร ผ่านแนวป่าเบญจพรรณที่บางฤดู ใบไม้ก็จะร่วงปกคลุมหนา นักท่องเที่ยวต้องระวังสัตว์อันตรายจำพวกแมงป่อง หรืองูด้วยนะคะ เนื่องจากเป็นป่า บางครั้งไม่มีผู้เก็บกวาดใบไม้ เนื่องจากปริมาณมาก ทำให้อาจมีสัตว์มีพิษพวกนี้ขดตัวแฝงอยู่ (ถ้าโชคดีบันไดเก็บกวาดสะอาด ก็น่าเดินนะคะ เพราะบรรยากาศดี) อีกวิธีหนึ่งค่อนข้างสะดวก สำหรับใครที่มีรถ สามารถขับรถไปตามถนนลาดยางสู่บริเวณวัดบนยอดเขาได้ หรือใครอยากเดิน แต่ใช้ทางเดินตามถนนลาดยางก็ไม่ว่ากัน เส้นทางค่อนข้างชันหน่อยวงเวียน ๑๒ นักษัตร ใครตั้งเหรียญบนปีเกิดของตัวเองได้ เชื่อว่าจะโชคดี
วัดแห่งนี้สร้างโดยพระอาจารย์ไพบูลย์ สมังคโล เนื่องจากท่านนิมิตเห็นทรายทองไหลลงมาอาบวัดที่ท่านจำพรรษาอยู่ในขณะนั้นจนแทบจะกลายเป็นวัดทองคำ ลำแสงสีทองนั้นพาดยาวไปยังยอดเขาอีกฝากหนึ่งของกว๊านพะเยา หลังจากนิมิตนั้นก็มีญาติโยมมาอาราธนาไปดูสถานที่แปลกประหลาด เนื่องจากชาวบ้านมักมองเห็นแสงสว่างเหลืองสดดวงกลมๆ ลอยอยู่บริเวณยอดเขาแห่งนั้น บางครั้งก็มีรัศมีสีเหลืองสดอาบบนยอดเขาราวกับทองคำ เพื่อหวังจะสร้างเป็นสำนักสงฆ์ไว้เป็นที่บำเพ็ญกุศลของชาวบ้านละแวกนั้น หลังจากพระอาจารย์ดูสถานที่แล้วเห็นว่าเป็นที่เงียบสงบเหมาะแก่การเจริญเมตาภาวนา จึงสร้างสำนักสงฆ์ขึ้นบริเวณยอดดอยนี้ โดยสมเด็จพระญาณสังวรฯ มาเป็นองค์ประธานในพิธีวางศิลาฤกษ์ แต่อุปสรรคใหญ่ประการหนึ่งคือการขาดแคลนน้ำ เมื่อท่านได้รับอาราธนาไปเจริญพระพุทธมนต์ ณ พระที่นั่งไพศาลทักษิณในพระบรมมหาราชวัง ขณะที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงประเคนเครื่องจตุปัจจัยไทยธรรม ทรงมีพระราชปฏิสันถารว่า ทราบข่าวว่าท่านอาจารย์ได้ไปสร้างสำนักสงฆ์บนเขาสูงที่จังหวัดพะเยาทางฟากกว๊าน คงจะขาดแคลนน้ำ ไม่เป็นไรผมจะปรึกษากรมชลประทานให้ มุมเล็กๆ อีกมุมหนึ่งในบริเวณวัด
ประติมากรรมไม้แกะสลักรูปเทวดา
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพฯ เสด็จพระราชดำเนินไปยังวัดแห่งนี้ เพื่อเยี่ยมนมัสการพระอาจารย์ไพบูลย์ สมังคโล เมื่อวันพุธที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๒๗ ในการเสด็จพระราชดำเนินเยือนครั้งนั้นทรงสนทนาธรรม และเสวยพระกายาหารค่ำ ณ ที่ประทับรับรองของสำนักสงฆ์ เป็นที่สำราญพระราชหฤทัยยิ่ง ครั้งนั้นพระองค์ได้มีพระราชดำริกับกรมชลประทานให้จัดสร้างอ่างเก็บน้ำแม่ต๋อม และอ่างเก็บน้ำห้วยทับช้าง เพื่อผันน้ำไปใช้บนสำนักสงฆ์ และจ่ายไปยังไร่นาของราษฎรบริเวณใกล้เคียงพระพุทธรูปนาคปรกองค์ใหญ่ใต้ร่มเงาไม้
บรรยากาศร่มรื่น และเงียบสงบ
วัดอนาลโยทิพยารามมีบริเวณกว้างขวางถึง 2,800 ไร่ ภายในบริเวณวัดมีสถานที่ที่น่าสนใจหลายแห่ง อาทิ วงเวียน ๑๒ นักษัตร เชื่อว่าใครสามารถตั้งเหรียญได้บนแถบปีเกิดของตนได้จะมีโชคลาภ และประสบผลสำเร็จดังใจหวัง จากบริเวณประตูทางเข้าวัดบนยอดเขามีประติมากรรมปูนปั้นต่างๆ ที่น่าสนใจให้นักท่องเที่ยวได้เยี่ยมชมตลอดทาง วิหารพระพุทธรูปนาคปรก พระเจดีย์พุทธคยาจำลอง และวิหารพระแก้วบุษราคัมล้วนเป็นสถานที่ที่น่าไปเยี่ยมชมทั้งสิ้น โดยเฉพาะ วิหารพระแก้วบุษราคัม นอกจากจะได้กราบนมัสการพระแก้วบุษราคัม พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองพะเยาแล้ว บริเวณนี้ยังมีลานชมวิวที่สามารถมองเห็นกว๊านพระเยาในมุมที่สวยงามที่สุดอีกมุมหนึ่งได้ด้วยวิหารพระแก้วบุษราคัม
การมาเยือนเมืองพะเยาครั้งต่อไปของคุณ อย่าลืมแวะมาทำบุญไหว้พระกันที่วัดอนาลโยทิพยาราม นอกจากอิ่มบุญอิ่มใจกันแล้ว ยังได้ใกล้ชิดกับธรรมชาติ พักผ่อนใต้แมกไม้ และความเงียบสงบอีกด้วย เรื่องและภาพโดย เลดี้ ดาริกา 
ผู้เขียน