แอ่ว "คุ้มเจ้าบุรีรัตน์" ชมสถาปัตยกรรมล้านนา

[Forever ฺBlessing]

  เรื่องราวของเจ้านายฝ่ายเหนือนั้น นับวันยิ่งเลือนหายไปจากความทรงจำมากขึ้นเรื่อยๆ ด้วยเพราะส่วนใหญ่เมื่อหมดรุ่นพ่อ แม่ รุ่นลูกหลานก็กลายเป็นประชาชนที่มีคำนำหน้าด้วยนาย นางสาวเสียหมด ทำให้รอยต่อขาดหายคนรุ่นหลังที่สนใจต้องเสาะหาบรรยากาศเดิมๆเหล่านั้นจาก สถานที่ รูปถ่าย หรือสิ่งต่าง ๆ ที่หลงเหลืออยู่อย่างกับที่"คุ้มเจ้าบุรีรัตน์"แห่งเชียงใหม่ก็เป็นอีกหนึ่งแหล่งเรียนรู้ที่มากไปด้วยประวัติศาสตร์ของเจ้านายฝ่ายเหนือ
       
       "คุ้ม" ในภาษาล้านนาหมายถึง ที่ประทับของกษัตริย์หรือที่อยู่ของเจ้านาย สำหรับคุ้มเจ้าบุรีรัตน์ หรือที่ชาวเชียงใหม่รู้จักกันดีว่า "คุ้มกลางเวียง" เดิมเป็นของ เจ้าบุรีรัตน์ มหาอินทร์ หลานของเจ้าหลวงคำฝั้น (เจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 3) ซึ่งสันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นระหว่างปี พ.ศ.2432 – 2436
       
       ต่อมาเจ้าน้อยชมชื่น ณ เชียงใหม่ บุตรชายเจ้าบุรีรัตน์ มหาอินทร์ ได้รับมรดกตกทอดเป็นผู้ครอบครองคุ้มในระหว่างปี พ.ศ.2437 – 2489 เมื่อประมาณปีพ.ศ.2490 นางบัวผัน นิกรพันธ์ (ทิพย์มณฑล) ได้ซื้อต่อจากเจ้าบุษบา ณ เชียงใหม่ ภริยาเจ้าน้อยชมชื่ม ณ เชียงใหม่ และเป็นมรดกมาจนถึงญาติคนปัจจุบัน คือคุณเรียงพันธ์ ทิพย์มณฑล
       
       เมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ.2544 ตระกูลกิติบุตรและทิพย์มณฑลได้มอบคุ้มเจ้าบุรีรัตน์ให้แก่ทางมหาวิทยาลัย เชียงใหม่ เพื่อใช้เป็นที่ทำการของศูนย์สถาปัตยกรรมล้านนา ภายใต้การดูแลและดำเนินงานของคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
       
       คุ้มเจ้าบุรีรัตน์นี้จัดได้ว่าเป็นคุ้มหนึ่ง ที่มีความสำคัญด้านรูปแบบสถาปัตยกรรม ที่มีการผสมผสานระหว่างลักษณะของศิลปะพื้นเมืองทางเหนือ เข้ากับอิทธิพลทางตะวันตกอย่างลงตัว โดยตัวคุ้มจะมีลักษณะเป็นเรือนสองชั้นครึ่งปูน ครึ่งไม้ บันไดอยู่ด้านนอกเสาชั้นล่าง ก่ออิฐหนาเป็นรูปโค้ง หลังคาเป็นรูปทรงมะนิลา มีระเบียงฉาบปูนโดยรอบ ชั้นบนเป็นพื้นไม้สักมีระเบียงโดยรอบ หลังคาจั่วและหลังคาปั้นหยามุงด้วยกระเบื้องดินขอคลุมระเบียงโดยรอบ
       
       คุ้มเจ้าบุรีรัตน์ มหาอินทร์แห่งนี้ในอดีต เจ้าอินทวิชยานนท์เจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 7 มีประสงค์ ให้ใช้เป็นคอกหรือที่คุมขังนักโทษทางการ ดังเมื่อคราที่เจ้าบุรีรัตน์ มหาอินทร์ เป็นแม่ทัพคราวไปศึกเจ้าฟ้าโกหล่านเมืองหมอกใหม่ แคว้นฉานได้รับชัยชนะ และเป็นแม่ทัพครั้งปราบกบฏพญาผาบ
       
       เมื่อ พ.ศ. 2432 ภายในคอกที่คุ้มเจ้าบุรีรัตน์ (มหาอินทร์) ซึ่งอยู่กลางเวียงจึงเต็มด้วย "ชาวนา" ที่ต้องโทษกบฏ บริเวณคุ้มเจ้าบุรีรัตน์ (มหาอินทร์) จึงเป็นที่ชุมชนช่างที่หลากหลายเช่นช่างจักสาน ช่างเหล็ก ช่างแกะสลัก ช่างไม้ ฯลฯ ซึ่งเข้าใจว่าส่วนหนึ่งคือแรงงานฝีมือของกบฏชาวนาที่ถูกจับขังคอกนั่นเอง
       
       ปัจจุบันแม้คุ้มเจ้าบุรีรัตน์จะได้รับการดูแลเป็นอย่างดี แต่กระนั้นก็ยังคงพบปัญหาเรื่องกระเบื้องหลังคารั่ว มีการผุกร่อนของไม้และปูน อันเนื่องมาจากปัญหาน้ำขังและมีตะไคร้ขึ้น รวมไปถึงเชื้อรา ซึ่งทางคณะสถาปัตยกรรม ก็ได้เริ่มจัดทำแผนการอนุรักษ์แบบการสงวนรักษาเพื่อให้คุ้มแห่งนี้ยืนยงถาวร
       
       คุ้มเจ้าบุรีรัตน์ในทุกวันนี้ยังคงอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ เนื่องจากยังมีการเปิดใช้งาน และมีการซ่อมแซมอย่างต่อเนื่อง ชั้นบนใช้เป็นแหล่งรวบรวม จัดเก็บและเผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมล้านนาและศิลป วัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่องกับล้านนา
       
       นอกจากนี้ยังใช้เป็นแหล่งจัดเก็บ และจัดแสดงเพื่อใช้เป็นที่อ้างอิงข้อมูลของนักศึกษา นักวิจัย นักวิชาการและบุคคลที่สนใจก็เปิดให้สามารถเข้าเยี่ยมชมได้ที่คุ้มเจ้าบุรี รัตน์ ซึ่งตั้งอยู่ที่สี่แยกกลางเวียง เลขที่ 117 ถ.ราชดำเนิน ต.ศรีภูมิ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ เปิดวันจันทร์ – ศุกร์ เวลา 09.00-17.30น. โทร.0-5327-7855

ขอขอบคุณข้อมูลจาก http://www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=9490000056980

[love_travel]

ได้ศึกษาข้อมูลมาบ้างตอนสมัยเรียน ได้มาข้อมูลอีกครั้งเป็นการฟื้นฟูความรู้ ดีจัง ขอบคุณสำหรับข้อมูลนะคะ

[auto]

ขอบคุณ เช่นกัน นะครับ