ตามรอยพ่อ พร้อมสัมผัสน้ำตก ที่ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อก

[Dockaturk]

กำไรและโบนัสในการออกเดินทางแต่ละครั้งสำหรับผม คือเรื่องระหว่างทางที่ไปนี่แหละ

นอกจากมิตรภาพจากผู้คน ภาพถ่ายแล้ว สถานที่เที่ยวที่ไม่ได้ตั้งใจมาแต่แรก แต่ตั้งใจแวะเพราะขับผ่านก็ถูกจัดอยู่ในกลุ่มเดียวกันกับสองอย่างแรก

เป้าหมายก่อนอกเดินทางนั้น ตั้งใจจะไปสถานีเกษตรศูนย์วิจัยเกษตรหลวงขุนวาง เพื่อชมดอกนางพญาเสือโคร่ง ผมขับรถจากตัวเมืองเชียงใหม่โดยใช้เส้นทางทางหลวงหมายเลข 108 สายเชียงใหม่-ฮอด ขับไปได้ประมาณ 30 กิโลเมตร ก็เลี้ยวขวาที่สามแยกอำเภอแม่วาง-บ้านกาด เข้าทางหลวงหมายเลข 1013 แล้วตรงไปประมาณ 28 กิโลเมตร ผ่านโรงพยาบาลแม่วาง จากนั้นก็ไปเลี้ยวซ้ายที่บ้านแม่สะป๊อกเหนือ ซึ่งต้องขับวกลงไปอีก 2 กิโลเมตร เพราะป้ายนำทางของ “ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อก” เชิญเชื้อ

การจะเดินทางมายังศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อก ดูเหมือนว่าคนที่ไม่มีรถส่วนตัว และต้องใช้บริการรถโดยสารสาธารณะ คงต้องเหมารถมาจากจากตัวเภอเพื่ออย่างเดียว ส่วนรถจากตัวเมืองเชียงใหม่ มายังตัวอำเภอแม่วางนั้น จะเป็นรถสองแถวคันสีเหลือง คิวรถอยู่ที่ตรงประตูเชียงใหม่ ใครไม่อยากเหมารถมา การเช่ามอเตอร์ไซค์ขับมา ก็ถือว่าเป็นตัวเลือกที่น่าสนใจ เพราะถนนหนทางดี ถนนส่วนใหญ่เป็นทางคอนกรีต จะมีบางส่วนที่เป็นราดยางบ้าง มีของแถมในระหว่างการเดินทางเป็นวิวทิวทัศน์ของธรรมชาติ

[Dockaturk]

ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อก ตั้งอยู่ที่บ้านแม่สะป๊อก หมู่ 5  ตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2526 เพื่อต้องการสร้างความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นให้กับราษฎรในพื้นที่ การวิจัยพืชเกษตรหลักที่สามารถสร้างรายได้ให้เพียงพอแก่การเลี้ยงชีพ เพื่อหลีกการปลูกฝิ่น อีกทั้งปลูกฝังให้เกิดจิตสำนึกอนุรักษ์ป่าอันเป็นต้นกำเนิดของแหล่งน้ำ ครอบคลุม 4 หมู่บ้าน

บ้านแม่สะป๊อก เป็นชุมชนของชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยงกันครับ แต่เดิมชาวเขาเหล่านี้ทำไร่เลื่อนลอย มีการบุกรุกทำลายป่าอย่างต่อเนื่อง ตลอดจนหาของป่าเพื่อยังชีพ ความเป็นอยู่ค่อนข้างลำบาก จากนั้นพอมูลนิธิโครงการหลวงเข้าไปดำเนินการส่งเสริมเศรษฐกิจของชาวไทยภูเขาด้านการเกษตร ในปี พ.ศ. 2526 โดยจัดตั้งเป็น “ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อก” ให้ความช่วยเหลือในเรื่องต่างๆ ชีวิตความเป็นอยู่ก็ดีขึ้น

[Dockaturk]

วัตถุประสงค์หลักๆ ของโครงการหลวงที่นี้ คือ ส่งเสริมงานอาชีพให้กับเกษตรกร ให้ความรู้ทางวิชาการในการทำการเกษตรแบบยั่งยืน ส่งเสริมให้เกษตรกรใช้พืชที่ที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพอย่างสูง

งานทดสอบและสาธิตในโครงการได้ทำการทดสอบสายพันธ์ผักใบ เพื่อให้เกษตรกรได้ศึกษาและวิธีการในการปฏิบัติ ฤดูกาลที่เหมาะสมในการผลิต และความต้องการของตลาด เช่น สลัดรวม ใช้พื้นที่ ปลูกใน 6 โรงเรือน

การปลูกไม้ผล  งานสาธิตไม้ผลชนิดใหม่ เช่น อะโวกาโด เพื่อศึกษาการออกดอกออกผลผลิตและวิธีการตัดแต่งกิ่ง การให้ปุ๋ยให้ยาระยะเวลาที่เหมาะสม

งานส่งเสริมและพัฒนาอาชีพ งานพัฒนาและส่งเสริมให้กับเกษตรกรในพื้นที่ ได้วางแผนกำหนดกรอบงานและแบ่งกลุ่มเกษตรกร ความสามารถในการผลิตพืชแต่ละชนิด

งานส่งเสริมพืชผักแก่เกษตรกรบ้านแม่สะป๊อกเหนือพื้นที่ปลูกจำนวน 8 ไร่  พืชที่ปลูก จำนวน 6  ชนิด ก็ไล่ไปตั้งแต่ คะน้า  มะระหยก มะระขาว สวิทเบซิล จิงจู่ฉ่าย และอิตาเลียน-พาร์สเลย์ เกษตรกรบ้านแม่สะป๊อกใต้และบ้านห้วยจักไคร พื้นที่ปลูกจำนวน 5 ชนิด ได้แก่ คะน้า มะระหยก มะระขาว ฮ่องเต้ และเลมอนบาล์ม และเกษตรกรบ้านห้วยข้าวลีบและบ้านขุนป๋วย พืชที่ปลูกจำนวน 13 ชนิด ได้แก่ แรดิช เทอร์นิพ ฮ่องเต้ เบบี้ฮ่องเต้ ผักกาดหวาน เบบี้คอส กะหล่ำปม ซูกินี่ เฟนเนล ผักกาดกวางตุ้ง ถั่วแขก ถั่วลันเตาหวาน แครอท และผักอินทรีย์

งานส่งเสริมไม้ดอก ทางศูนย์ได้ส่งเสริม ไม้ดอก และไม้ตัดใบ จำนวน 5 ชนิด ได้แก่ ใบฟิโลเดนดรอน  ซันนาดู ใบฟิโลเดนดรอน โกลดิอี้  ใบมอนสเตลล่า หน้าวัว และเปลวเทียน

[Dockaturk]

จากการส่งเสริมและพัฒนาอาชีพชาวบ้านในแถบนั้น ผลการดำเนินงาน ในปี พ.ศ. 2553 เกษตรกรมีรายได้และความเป็นอยู่ในภาพรวมดีขึ้น นอกจากเกษตรกรมีรายได้ที่เพิ่มขึ้นแล้ว ศูนย์ฯยังได้สร้างจิตสำนึกให้เกษตรกรตระหนักถึงการลดการใช้สารเคมีในผลผลิต โดยปลูกฝังให้เกษตรกรเห็นพิษภัยของการใช้สารเคมี ทั้งการอบรมให้ความรู้แก่เกษตรกรในเรื่องระบบการผลิตผักระบบต่างๆ ได้แก่ ระบบGAP ระบบอินทรีย์ และระบบGLOBALGAP. พร้อมทั้งพัฒนาเรื่องการจัดการผลผลิตหลังการเก็บเกี่ยวให้แก่เกษตรกรเพื่อปรับปรุงคุณภาพผลผลิตให้ได้ตามมาตรฐานลดการสูญเสียของผลผลิต อีกทั้งยังขยายแผนการผลิตผักอินทรีย์เพิ่มปริมาณมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเน้นพื้นที่บ้านห้วยข้าวลีบให้เป็นพื้นที่เรียนรู้เกษตรอินทรีย์ พร้อมทั้งให้ความรู้ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ให้คงอยู่ต่อไป นอกจากนี้ยังมีเกษตรกรบางรายได้เรียนรู้และพยายามทำความเข้าใจการดำเนินชีวิต ตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียง พร้อมกับการทำการเกษตรในระบบที่ยั้งยืนต่อไปในอนาคตอีกด้วย

ในส่วนของกิจกรรมการท่องเที่ยว มีเส้นทางท่องเที่ยวภายในศูนย์ฯ อย่างการชมแปลงไม้ดอก และแปลงผลผลิตพืชผักตามฤดูกาล เช่น เสาวรสหวาน ซูกินี่ ผักกาดหวาน โอ๊คลีฟเขียว โอ๊คลีฟแดง มะระหยก รวมทั้งน้ำตกแม่สะป๊อก ที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ศูนย์ซึ่งเดินเท้าระยะทาง 200 เมตร ก็จะเจอน้ำตกจากหน้าผาสูง มีลานหิน ธารน้ำสามารถลงเล่นน้ำได้ และยังเป็นเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติพรรณไม้ป่า ดูนก

[Dockaturk]

พูดถึงน้ำตกแม่สะป๊อกแล้ว ถือว่าน้ำตกแห่งนี้มีความสวยงามไม่แพ้น้ำตกที่อื่นๆ ในเชียงใหม่กันครับ สิ่งที่ทำให้น้ำตกแห่งนี้ดูสวยงาม คือพืชพรรณที่ขึ้นตามซอกหินของน้ำตก แล้วมีธารน้ำไหลตกลงมาสู่เบื้องล่าง ตรงช่วงกลางๆ ของผาสูง ผมเห็นนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติเดินมุดเข้าไปเล่นใต้น้ำตกได้ ถือว่าเป็นน้ำตกที่มีความแปลกไม่ซ้ำใคร นี่ถ้าไม่ติดว่าใส่กางเกงยีนส์มาเที่ยว ป่านนี้ผมเอาตัวเองลงไปเล่นน้ำตกด้วยกับชาวบ้านแล้ว

นอกจากน้ำตกแม่สะป๊อก ก็ยังมีน้ำตกผาหม่น ซึ่งจากศูนย์ฯ ใช้เส้นทางเดินรถประมาณ 5 กิโลเมตร ต่อด้วยเดินเท้าอีก 1 กิโลเมตร มีน้ำสมบูรณ์ตลอดปี และน้ำตกแม่วาง จากศูนย์ฯ ใช้เส้นทางเดินรถประมาณ 4 กิโลเมตร ต่อด้วยเดินเท้าอีก 200 เมตร มีน้ำสมบูรณ์ตลอดปี มีความลาดชันพอควรต้องอาศัยความระมัดระวัง เส้นทางไปยังสองน้ำตกแห่งนี้ สามารถสอบถามเจ้าที่ภายในโครงการหลวงได้

[Dockaturk]

ส่วนจุดท่องเที่ยวในชุมชน มีชมวิถีชีวิตชาวปกาเกอะญอที่หมู่บ้านแม่สะป๊อกใต้ แม่สะป๊อกเหนือ บ้านขุนป๋วย ชมงานหัตถกรรมผ้าทอกะเหรี่ยงสีสันสวยงาม และมีการนำมาแปรรูปผ้าทอเป็นย่าม กระเป๋า พวงกุญแจ วัดถ้ำดอยโตน เป็นสถานปฏิบัติธรรมและมีถ้ำอยู่ในวัด ปางช้างแม่สะป๊อก อยู่ห่างจากศูนย์ 4.5 กิโลเมตร ชมการเลี้ยงช้าง ขี่ช้างชมธรรมชาติ บ้านสบวิน กับกิจกรรมล่องแพ มีร้านค้าบริการล่องแพไม้ไผ่ในลำน้ำแม่วางทั้งระยะใกล้-ไกล กรณีงานประเพณีเทศกาล มีเทศกาลปีใหม่ชาวกะเหรี่ยง (ปกาเกอะญอ) จัดช่วงเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ ประเพณีเกี่ยวข้าว จัดให้มีการละเล่น ช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม

ของฝาก มาเที่ยวโครงการหลวงที่นี่ มีน้ำเสาวรสแปรรูป และผักสดจากโครงการหลวง ผลิตภัณฑ์ผ้าทอ อาทิ ถุงย่าม ผ้าพันคอ ที่พัก ร้านอาหารมี บ้านพักรับรองภายในศูนย์ฯ จำนวน 1 หลัง รับรองได้ 30 คน เต็นท์บริการขนาด 2 คน และพักแบบโฮมเสตย์ในหมู่บ้านผาหม่น คืนละ 50 บาท (ในหมู่บ้านไม่มีไฟฟ้าใช้) ไม่มีร้านอาหารบริการภายในศูนย์ฯ แต่มีบริการอาหารของหมู่บ้านชาวเขา

[Dockaturk]

สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อก บ้านแม่สะป๊อก ตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ 50360 ติดต่อสอบถามที่ฝ่ายประชาสัมพันธ์ สำนักงานมูลนิธิโครงการหลวง จังหวัดเชียงใหม่ โทร. 0-5381-0765 ต่อ 108 หรือที่สำนักงานพัฒนาเกษตรที่สูง โทร. 0-5328-1238

สุดท้ายและท้ายสุด ใครมาเที่ยวศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อกแล้ว รับรองว่าจะถูกใจ ในความเงียบสงบ ความร่มรื่นทางธรรมชาติ ที่ตั้งอยู่ในหุบเขาด้านหลังเทือกดอยอินทนนท์ กับสภาพอากาศเย็นในช่วงฤดูหนาว และเย็นสบายในช่วงฤดูร้อน มีแปลงพืชผักเมืองหนาวให้ได้ชมและได้ชิม