กาดบ้านฮ่อ : รสชาติของตลาดหลากวัฒนธรรม

[Dockaturk]

เกิดอารมณ์อยากถวิลหาบรรยากาศตลาดชุมชนอันแปลกใหม่ในตัวเมือง ซึ่งก็นึกขึ้นได้ว่ามันมีกาดบ้านฮ่อให้เราไปเดินเล่นได้นี่หว่า ว่าแล้วก็อดตาหลับขับตานอน รองีบทีเดียวตอนเที่ยง หลังจากกลางดึก เพิ่งดูฟุตบอลถ้วยยุโรปไป

อันที่จริง ผมก็ควรจะหลับไป แล้วตื่นมาตอนเช้าทีเดียว เพื่อไปเดินตลาด แต่ด้วยความกลัวที่ว่าตัวเองจะเอาชนะความขี้เกียจจนไม่อยากลุก บวกกับความอินดี้ของตลาดตรงที่ มันมีเฉพาะเช้าวันศุกร์ นั่นหมายความว่า หากพลาดศุกร์ ก็ต้องรออีกไปเป็นสัปดาห์ ซึ่งถ้าให้รอ คาดว่าถึงตอนนั้นคงหมดอารมณ์

ไปกันวันสัปดาห์นี้นี่แหละ!

บรรยากาศเมื่อครั้งแรกที่มาเยือนเริ่มทักทาย บรรดาผู้คนวุ่นวายในตลาดทั้งพ่อค้า แม่ค้า และลูกค้า ต่างทำหน้าที่ตัวเอง วึ่งเป็นความวุ่นวายที่ไม่ได้สร้างความหงุดหงิด แต่สร้างความจำเริญใจ เพราะมันมีอะไรให้ดูในนี้กันเยอะแยะเต็มไปหมด ซึ่งมีหลายอย่างที่ผมไม่รู้ ซึ่งไอ้คนอย่างผมเนี่ยมันเสือกอยากรู้ และนี่แหละคือความสนุกของการมาเที่ยวกันครับ

กาดบ้านฮ่อ ตั้งอยู่บนถนนเจริญประเทศซอย 1 ที่ตั้งของกาดนั้นเป็นบริเวณบ้านเก่าแก่อายุกว่า 100 ปี ของท่านขุนชวงเลียง (ต้นตระกูลมุสลิมจีนในยุคแรกของเชียงใหม่) แล้วถามว่า ท่านขุนชวงเลียง เป็นใคร อันนี้ต้องย้อนกลับไปเล่ายาวกันเลยครับ

เรื่องมันมีอยู่ว่า ท่านเจิ๋งชงหลิ่ง ได้เดินทางร่วมกับกลุ่มพ่อค้าที่มาจากมณฑลยูนนาน เพื่อทำการค้าบริเวณรัฐฉาน ประเทศพม่า และเข้าสู่ประเทศไทยทางเขต อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย เข้าสู่จังหวัดลำปาง ตาก ลำพูน และเชียงใหม่ ซึ่งหลังจากนั้นมา ก็สมรสกับชาวพื้นเมือง คือ คุณย่านพ ที่อำเภอบ้านตาก จังหวัดตาก ซึ่งมีศักดิ์เป็นป้าของจอมพลถนอม กิติขจร อดีตนายกรัฐมนตรี จากนั้นจึงได้ ปักหลักปักฐานอยู่ในภาคเหนือของประเทศไทย

เมื่อตั้งถิ่นฐานได้ ก็เข้ามาค้าขายบริเวณอำเภอแม่แจ่ม ตั้งอยู่ชายแดนด้านตะวันตกเฉียงใต้ของเชียงใหม่ ที่ติดกับชายแดนของประเทศไทย จนกระทั้งในปี พ.ศ.2458 จึงมุ่งสู่ตัวเมืองเชียงใหม่และตั้งถิ่นฐานบริเวณย่านศูนย์การค้าเวียงพิงค์ หรือ ไนท์บาร์ซ่าร์ เป็นผืนดินที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผ่านเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ บริเวณที่ตั้งบ้านเรือนของท่านจึงกลายเป็นศูนย์กลางการรวมตัวของพ่อค้าชาวจีนยูนนานมุสลิม เป็นจุดพักสินค้า ที่ใช้ม้าและล่อ เป็นพาหนะ

เมื่อท่านได้สร้างหลักฐาน ในจังหวัดเชียงใหม่เป็นที่เรียบร้อยแล้ว จึงได้รับความไว้วางใจจากทางราชการไทยให้รับสัมปทานในการทำธุรกิจกิจกรรมทางไปรษณีย์มีหน้าที่ส่งจอหมายโดยใช้ขบวนม้า-ล่อ เป็นพาหนะ เพื่อจัดส่งในพื้นที่ในส่วนต่างๆ ของภาคเหนือ นอกจากนั้น บทบาทที่สำคัญยิ่ง ของท่านเจิ๋งชงหลิ่ง ที่มีส่วนร่วมในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน ที่จะนำความเจริญทางเศรษฐกิจสู่ภาคเหนือ ของประเทศไทยในยุคต่อมาจนถึงปัจจุบัน

[Dockaturk]

ปี พ.ศ. 2463 ทางราชการเริ่มมีนโยบายการก่อสร้างทางรถไฟเส้นทางจาก จังหวัดลำปาง สู่จังหวัดเชียงใหม่ ท่านเป็นผู้ที่นำขบวนม้า-ล่อ ในการลำเลียงวัสดุอุปกรณ์การก่อสร้างต่าง ๆ จากจังหวัดเชียงใหม่ไปถ้ำขุนตาล และเมื่อการก่อสร้างทางรถไฟสู่เชียงใหม่ได้สำเร็จลง ต่อมาท่านได้บริจาคที่ดินอันเป็นทรัพย์สินส่วนตัวของท่านจำนวนพื้นที่ประมาณ 100 ไร่ ในการสร้างการรถไฟ และก่อสร้างสนามบินในจังหวัดเชียงใหม่ โดยตลอดระยะเวลาอันยาวนานท่านเป็นผู้หนึ่งที่เสียสละและมีบทบาทคุณูปการที่สำคัญยิ่งต่อการเสริมสร้างความเจริญให้สาธารณประโยชน์ต่างๆ ให้กับท้องถิ่นและประเทศชาติโดยรวม ท่านจึงได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานบรรดาศักดิ์ให้เป็น “ขุนชวงเลียง” และพระราชทานนามสกุลของท่านเป็น “วงศ์ลือเกียรติ”   ท่านจึงเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไปของชาวเชียงใหม่คือ “ท่านขุนชวงเลียง ลือเกียรติ”

จากเรื่องของท่านขุนชวงเลียง มายังเรื่องของกาดบ้านฮ่อ อย่างทีได้เอ่ยไป มากาดแห่งนี้มันมีอะไรให้ดู ให้สนใจเยอะแยะ เหมือนกับผมได้หลุดมาโลกอีกใบที่ไม่ค่อยรู้จัก ไม่คุ้นเคย

เปิดฉากด้วยบริเวณด้านหน้า เต็มไปด้วยพ่อค้าแม่ค้าขายอาหารมุสลิม พอหลุดเข้าไปด้านในกาดบรรยากาศก็เริ่มจะคึกคักและหลากหลาย พอๆ กับของที่เอามาขายกัน ไล่ไปตั้งแต่พืชผัก และอาหารต่างๆ อย่างผักสด ก็จะมีแต่ผักหน้าตาแปลกๆ สารพัดชนิด ของดองเป็นปี๊บๆ ก็มีอย่าง เต้าหู้เผ็ด เนื้อเต้าหู้ที่มีรสเหมือนชีส เปลือกนอกเผ็ดเค็มประแล่ม

เนื้อน้ำค้าง อันนี้ก็มีขายเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านจากประเทศจีน ซึ่งคนจีนมุสลิมในพื้นที่เชียงใหม่เชียงรายเรียกว่า "กังปา"โดยนำเนื้อมาหมักกับเครื่องเทศ ทิ้งไว้ 1 คืน นอกตู้เย็น แล้วจึงนำเนื้อที่หมักนั้น ชักรอกขึ้นไว้บนเสาสูง ให้สูงที่สุดเท่าที่จะสูงได้เพื่อที่จะได้รับน้ำค้างในเวลากลางคืน ได้แดดในเวลากลางวัน ความสูงยังจะทำให้เนื้อ มีความสะอาดพ้นจากแมลงวัน และ มลภาวะต่างๆ ซึ่งจะทำได้เฉพาะในช่วงฤดูหนาวเท่านั้น โดยใช้เวลาเกือบ 1 เดือนกว่าจะได้เนื้อน้ำค้างที่แสนอร่อย

ทั้งนี้ ในสมัยโบราณ จะแขวนเนื้อนี้ไว้ข้างบนตลอดเวลา เมื่อต้องการรับประทานก็จะนำลงมาตัดเอาแค่พอมื้อ ส่วนที่ยังเหลือก็จะชักรอกขึ้นไว้เหมือนเดิมทำแบบนี้จนหมด เรียกได้ว่านี่เป็นอาหารที่ขึ้นชื่อของชาวจีนมุสลิมที่ทุกครัวเรือนรอคอย เป็นหนึ่งของอาหารมุสลิมที่ใครๆ ก็ถามถึง

นอกจากนี้ ก็ยังมีถั่วเน่าไต ห่อด้วยใบสัก ที่คนเมืองสามารถเอามาใส่น้ำพริกอ่อง เอามาใส่น้ำเงี้ยวก็อร่อย ถั่วหัวช้าง (Chick Peas) ไหนจะเกาลัด ข้าวปุกงาดำ ก็มีขายกัน รวมทั้งอาหารอื่นๆ อีกสารพัดที่บรรยายไม่หมด

เสน่ห์ของอาหารการกินที่นี้เต็มเปี่ยมไม่พอ กลิ่นอายวัฒนธรรมของคนในชุมชนทั้งการแต่งกาย และภาษา เรียกได้ว่ามาเต็มไม่แพ้กัน ฉะนั้นใครอยากลองสัมผัส กาดบ้านฮ่อมีนัดกันทุกวันศุกร์ตั้งแต่ 06.00 -12.00 น.

ปล. คนจีนฮ่อ คือ ชาวมุสลิมที่มีลักษณะวัฒนธรรมและค่านิยมเช่นเดียวกับชาวจีน เพียงแต่นับถือศาสนาอิสลาม มักอาศัยอยู่ทางตอนใต้และตะวันออกเฉียงเหนือของจีน และบางจังหวัดของภาคเหนือ อย่างเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน

[auto]

ขอบคุณ ข้อมูล กาดบ้านฮ่อ