ตุง 12 ราศี กับป๋าเวณีปี๋ใหม่เมือง

[Dockaturk]

นี่ถ้าผมไปบอกชาวบ้านว่าสงกรานต์ที่ผ่านมานั้น ตัวเองเอาแต่นอนอยู่ห้องเฉยๆ คงโดนทำหน้าแบบงงหน่อยๆ ว่านายอยู่ไปได้ยังไง เทศกาลแบบนี้ มันต้องออกมาสนุกหน่อย

ก็นั่นน่ะซิครับ ว่าแต่ผมอยู่ไปได้ไง

นอนตอนเช้า ตื่นทีค่ำ ไอ้เรื่องจะออกไปเล่นน้ำนั้นแทบจะโยนทิ้งลงชักโครกได้เลย ฉะนั้นไอ้ที่เหลืออยู่ก็คือ ออกไปดื่มได้ ฮ่าๆๆ ว่าแล้วก็ซัดยาว 3 คืนรวด

แล้วมันจะเอาเวลาไปไปเล่นน้ำสงกรานต์ สรงน้ำพระ ทำบุญ ในเมื่อตอนกลางวันมันนอน!

ย้อนกลับไปก่อนสงกรานต์ซัก 2 วัน มีโอกาสเดินไปสำรวจกลางเวียงมาครับ จะบอกว่าไปสำรวจซะทีเดียวก็คงไม่ใช่ บอกว่าไปเดินหาอะไรกินก็น่าจะถูกกว่า

วัดพันอ้น ถือเป็นอีกหนึ่งสถานที่จัดงานเทศกาลสงกรานต์ของเชียงใหม่ปีนี้กันครับ ซึ่งกิจกรรมของทางวัดนั้น ก็จะมีทั้งประเพณีสรงน้ำพระบรมสารีริกธาตุเนื่องในเทศกาลสงกรานต์ การบูชาตุง 12 ราศี ก่อเจดีย์ทราย ถวายไม้ค้ำกิ่งโพธิ์ และสืบชะตาหลวงแบบล้านนา ให้มีอายุยืน และหนึ่งในกิจกรรมสนใจที่ว่านั้น คือเรื่องของ “ตุง 12 ราศี”

ตุง คือ ธงแขวนแบบหนึ่งในศิลปะล้านนา พบเห็นได้ในภาคเหนือของประเทศไทย ทำด้วย ผ้า ไม้ โลหะ ด้าย หรือกระดาษ เป็นรูปแถบยาว ห้อยลง ใช้ประดับ หรือประกอบพิธีกรรมตามความเชื่อ โดยมีหลากหลายรูปแบบขึ้นอยู่กับพิธีกรรมที่ใช้ตุง

อย่าง ตุง 12 ราศี หรือตุง 12 นักษัตร ชาวล้านนาเรียกว่าตุงปี๋ใหม่เมือง ผืนตุงทำด้วยกระดาษว่าวหรือกระดาษสา บนผืนตุงพิมพ์รูป 12 นักษัตรลงไป ใช้ถวายเป็นพุทธบูชาพร้อมกับเจดีย์ทรายในป๋าเวณีปี๋ใหม่เมืองของชาวล้านนา โดยตุง 12 ราศีนั้น ถูกจัดอยู่ให้อยู่ใน ตุงที่ใช้ในงานมงคล ซึ่งหมายความถึงสิ่งที่ดีงามและเป็นสัญลักษณ์ของความโชคดี วึ่งนอกจากตุง 12 ราศีแล้ว ก็ยังมี ตุงไส้หมู เรียกตามภาษาท้องถิ่นว่าตุงไส้ช้าง ตุงไส้ไก่ ตุงพระยายอ  พวงเต่าร้าง มีลักษณะเป็นพวง นิยมผูกกับกิ่งไม้กิ่งเดียวกับตุงสิบสองราศี หรือตุงไชยที่ใช้ในงานปอย
ส่วนอีกประเภทเป็นตุงอวมงคลนั้นได้แก่ ตุงแดง ซึ่งในแต่ละท้องถิ่นจะเรียกต่างกันออกไป เช่น ตุงถอนวิบาก ตุงผีตายโหง ตุงก๊าดแดง มีลักษณะคล้ายตุงไชย จะใช้ปักตรงที่มีคนประสบอุบัติเหตุเสียชีวิต ความเชื่อคือใช้ประกอบพิธีกรรมสูตรถอนถวายตุงแดง

ปัจจุบันการทานตุงนอกจากจะสื่อให้เห็นวิถีแห่งล้านนาและคุณค่าของความเชื่อและการปฏิบัติที่ดีงามที่สั่งสมกันมาหลายชั่วอายุคนแล้ว ประโยชน์ของตุงยังมีผู้นิยมนำตุงมาใช้ในการตกแต่งบ้านมากขึ้นหรือห้าง รวมทั้ง การจัดงานที่เกี่ยวข้องกับชาวเหนือ ซึ่งก็เป็นอีกหนึ่งทางที่สื่อให้เห็นถึงวิถีแห่งล้านนาว่ามีมากันอย่างไร