ขึ้นชื่อว่าเป็นที่แรกเมื่อเก่าไปอะไรๆ ก็ผุพังไปตามวัฎจักรของกาลเวลา ถ้าภาษาธรรมะก็ต้องบอกว่า ไม่มีอะไรจีรังยังยืนวัดศรีดอนชัย ที่ อ.ปายก็เข้าข่ายทำนองนั้น เหตุเพราะสถานที่แห่งนี้เป็นวัดแรกของเมืองปาย ด้วยอายุอานามประมาณ 697 ปี สร้างขึ้นในปีพุทธศักราช 1855 มีวิหารที่มีความเก่าแก่ อันเป็นที่ประกอบศาสนกิจของพุทธศาสนิกชนในชุมชนมาตั้งแต่โบราณกาลจนมาถึงปัจจุบัน โดยวิหารของทางวัดหลังดังกล่าวสร้างเมื่อปีพุทธศักราช 2021 โดยเจ้าไชยสงคราม เจ้าผู้ครองเมืองปาย มีอายุในปัจจุบันถึง 530 ปี เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์ (พระสิงห์ปาย พระพุทธรูปเก่าแก่คู่บ้านคู่เมือง ประจำวัดศรีดอนชัย) โดยในระหว่างนั้น ก็มีการบูรณปฏิสังขรณ์เรื่อยมาตลอด ตามกำลังศรัทธาของชาวบ้าน
สำหรับ พระพุทธสิหิงค์" หรือ พระสิงห์ปายเป็นพระพุทธรูปศิลปะเนื้อทองสำริด ปางมารวิชัยเชียง แสนสิงห์ยุคแรก สร้างในราวพุทธศตวรรษที่ 17-18 อายุราวประมาณ 700-800 ปี
ในแต่ละปี วัดศรีดอนชัย จะมีการจัดประเพณีการสรงน้ำพระพุทธสิหิงค์ (พระสิงห์ปาย) ทุกวันที่ 13 เมษายน เป็นประจำ โดยตลอดตั้งแต่โบราณกาล สำหรับความศักดิ์สิทธิ์ของพระองค์พระพุทธสิหิงค์ (พระสิงห์ปาย) เท่าที่ทราบได้มีการบันทึกไว้ดังนี้ครับ
ครั้งแรกเมื่อกองทัพพม่าที่มาตีเมืองปาย ก่อนที่จะกลับไปเมืองหงสาวดีได้เผาวัดอาราม แต่ก็ยังยกเว้นพระวิหารที่ตั้งประดิษฐานองค์พระพุทธสิหิงค์ (พระสิงห์ปาย)
ครั้งที่สอง วันประเพณีเดือนยี่เป็งหรือวันลอยกระทงของปี พุทธศักราช 2479 ตามประเพณีของทางเหนือชาวล้านนาแล้ว วันนั้นก็จุดเทียนบูชาเป็นอันมาก และได้มีการละเล่นสนุกสนานตามแต่ละท้องถิ่น ได้มีศรัทธาชาวบ้านมาจุดเทียนบูชากันมากมายที่บนกุฏิ เนื่องจากช่วงนั้นได้อัญเชิญองค์พระพุทธสิหิงค์ประดิษฐานที่บนกุฏิ
พอตกเวลาดึกทางวัดได้มีการแสดงมหรสพต่างๆ คนก็ไปดูการละเล่น เหตุการณ์ที่ไม่คาดฝันก็บังเกิดขึ้น คือ ไฟได้ลามลุกไหม้กุฏิอย่างรวดเร็วยากที่จะดับได้ทัน พระเณรและชาวบ้านก็ช่วยกันดับ แต่เพลิงลุกไหม้ไปมาก ครั้นเพลิงได้สงบลง พระลูกวัดและชาวบ้าน ได้รีบตรวจสอบความเสียหายทันที ปรากฏว่า ไฟไหม้เสียหายวอดวายเป็นอันมาก แต่องค์พระสิงห์ปายกลับไม่ได้รับความเสียหายแต่อย่างใด ซึ่งก็สร้างความมหัศจรรย์แก่สาธุชนเป็นอย่างยิ่ง
อย่างไรก็ตาม เชื่อว่าคงมีอภินิหารเกี่ยวกับองค์พระสิงห์ปายอีกมาก และทางวัดศรีดอนชัย หรือผู้คนไม่ได้บันทึกเอาไว้
ในส่วนของวิหารของวัดอย่างที่บอกไปแล้วว่ามันทรุดโทรมไปตามกาลเวลา ปัจจุบันได้ทำการบูรณปฏิสังขรณ์กันแล้วเรียบร้อย ซึ่งสภาพภายนอกและภายในนั้น ต้องบอกว่างดงามกันยิ่งนัก
เมื่อความงดงามของวิหารลายคำบวกกับความศักดิ์สิทธิ์ของพระพุทธสิหิงค์ วัดศรีดอนชัยจึงเป็นอีกหนึ่งวัดในจังหวัดแม่ฮ่องสอนที่นักท่องเที่ยวควรหาโอกาสแวะมากราบไหว้กันซักครั้งครับ
ผู้เขียน