ในปี พ.ศ. 2520 ภาควิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ดำเนินการสร้างหอดูดาวขึ้น ณ บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 12 บนอุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ ปุย มีอาณาบริเวณ 4.5 ไร่ ที่ระดับความสูง 789 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง และเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2539 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทาน นามหอดูดาวแห่งนี้ว่า หอดูดาวสิรินธร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ปัจจุบันหอดูดาวสิรินธร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มีกล้องดูดาวและอุปกรณ์อันทันสมัยมากมาย เพื่อใช้ทางด้านการจัดการเรียนการสอนมีการเรียนการสอน ในสาขาดาราศาสตร์ทั้งระดับปริญญาตรีและบัณฑิตศึกษา มีการวิจัยทางด้านดาราศาสตร์ทั้งในระดับประเทศและนานาชาติ โดยมีอุปกรณ์หลักคือ กล้องดูดาวแบบสะท้อนแสง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 20 นิ้ว (0.5 เมตร) ชนิด ริชชี-เครเทียน พร้อมระบบบันทึกสัญญาณทางอิเลกทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์ที่ทันสมัย เช่น เครื่องโฟโต อิเลกตริก โฟโตมิเตอร์ (Photoelectric Photometer), เครื่อง ซีซีดี โฟโต มิเตอร์ (CCD Photometer) และ เครื่อง ซีซีดี สเปกโทรกราฟ (CCD Spectrograph)พร้อมด้วยระบบคอมพิวเตอร์อันทันสมัย ซึ่งเป็นกล้องดูดาวที่มีประสิทธิภาพและขนาดใหญ่ที่สุดใน ประเทศไทย นอกจากนี้ยังมีกล้องดูดาวขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 16 นิ้ว, 11 นิ้ว, 8 นิ้ว, 5 นิ้ว, 4 นิ้ว, 3 นิ้ว และ 2 นิ้ว
นอกจากนี้ได้จัดให้มีการบริการทางวิชาการแก่ชุมชนมาตลอดระยะเวลายาวนาน ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2520 ทั้งที่หอดูดาวและนอกสถานที่ ช่วงฤดูหนาวในแต่ละปีจะมีช่วงอากาศดี ปราศจากเมฆหมอก เหมาะสมมากในการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ จะมีนักเรียน นักศึกษา และประชาชนที่สนใจมาขอใช้บริการของหอดูดาวมหาวิทยาลัยเชียงใหม่เป็นจำนวนมาก และมีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้นทุกๆ ปี ซึ่งกิจกรรมมีตั้งแต่การให้ความรู้ พื้นฐานทางดาราศาสตร์โดยวิทยากรจากภาควิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ การสอนให้สังเกตกลุ่มดาวต่าง ๆ การชมวิดิทัศน์และโปรแกรมคอมพิวเตอร์ทางด้านดาราศาสตร์ ตลอดจนการดูดาวและวัตถุท้องฟ้าที่น่าสนใจต่าง ๆ เช่นหมอกเพลิง กระจุกดาว ดาราจักร ฯลฯ ผ่านกล้องดูดาว ขนาดต่าง ๆ ของหอดูดาวมหาวิทยาลัยเชียงใหม่
นอกจากนั้นภายในบริเวณเดียวกันยังมีศูนย์ศึกษาดาราศาสตร์ภาคเหนือเฉลิมพระเกียรติ 100 ปี สมเด็จย่านี้ แสดงนิทรรศการพระราชกรณียกิจทางด้านดาราศาสตร์ ของพระมหากษัตริย์ไทย สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี ห้องแสดงนิทรรศการดาราศาสตร์กับภูมิปัญญาไทย ห้องแสดงนิทรรศการกิจกรรมด้านดาราศาสตร์ในประเทศไทย ตลอดจน นิทรรศการความก้าวหน้าทางด้านดาราศาสตร์ในปัจจุบัน นอกจากนี้ยังจะมีการรวมเอกสารต่างๆ ที่เกี่ยงข้องกับดาราศาสตร์ไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกิจกรรมดาราศาสตร์ระดับชาติ เช่น สุริยุปราคาเต็มดวง การปรากฎของดาวหางเป็นต้น สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่โทร. 0 5394 1940 โทรสาร 0 5389 2910,
www.science.cmu.ac.th/observatory, E-mail:
[email protected]
ผู้เขียน