ตลาดสมเพชร : ตลาดโถงไม้เก่าแห่งเดียวเมืองเชียงใหม่

[Dockaturk]

ในฝั่งคูเมืองด้านในของเชียงใหม่ จะมีตลาดด้วยกันอยู่สองแห่งครับ คือตลาดประตูเชียงใหม่ กับตลาดสมเพชร สองตลาดนี้ถือว่าเป็นที่จับจ่ายใช้สอยของคนในเมือง โดยเฉพาะกับตอนเช้านั้น ถือว่าคึกคักกันเป็นพิเศษทั้งสองแห่ง แต่ถ้าพูดถึงความคลาสสิคแล้ว ตลาดสมเพชรดูจะได้เปรียบกันอยู่นิดๆ แถมนักท่องเที่ยวต่างชาติ ก็นิยมมาเดินเที่ยวกันอีกต่างหาก

ตลาดสมเพชร หรือ กาดสมเพชร หรือ กาดมิ่งเมือง แล้วแต่จะถนัดเรียกกัน ตั้งอยู่ฝั่งคูเมืองด้านใน ก่อนถึงแจ่งศรีภูมิ ถ้าขับรถมาจากประตูท่าแพ มุ่งหน้ามาแจ่งศรีภูมิ ก่อนถึงแจ่ง ตลาดจะอยู่ฝั่งซ้ายมือ

ตลาดแห่งนี้ ถือได้ว่าเป็นตลาดโถงไม้เก่าแห่งเดียวที่ยังหลงเหลืออยู่ในเวียงเชียงใหม่ คุณค่าและความสำคัญของกาดมิ่งเมืองอยู่ที่ความโดดเด่นของสถาปัตยกรรมของตลาดโถงไม้ขนาดใหญ่ และมีอาคารไม้สองชั้น ด้านหน้าติดกับถนนมูลเมือง อายุรวมของกลุ่มอาคารอยู่ที่ 60-70 ปี และอีกความน่าสนใจคือ วิถีชีวิตชาวบ้านร้านตลาดในสมเพชร-ล่ามช้าง-เชียงมั่น ที่ยังคงความสัมพันธ์กันอย่างเข้มแข็ง และกลายเป็นศูนย์กลางเหนี่ยวนำชุมชนในเวียงเก่าที่ยังคงเหลือ

[Dockaturk]

ที่ตั้งตลาดอยู่บนถนนมูลเมือง ซอย 6 กินพื้นที่บริเวณตึกโบราณ 2 ชั้น ตั้งแต่หัวถนนเข้าไปในซอยจนถึงห้องแถวไม้ แต่เดิมพื้นที่ในตลาดเป็นโรงรถของพ่อเลี้ยงอุ่นเรือน-แม่เลี้ยงชิดขิ่น ยุตบุตร ซึ่งประกอบธุรกิจขายหินดินทราย โรงไม้นี้ใช้สำหรับจอดรถบรรทุกร่วม 10 คัน ส่วนฝั่งตรงข้าม แต่เดิมเป็นตลาดชื่อ ตลาดชำนินรการ เมื่อตลาดชำนินรการมีผู้คนมาจับจ่ายซื้อขายกันมากขึ้น พ่อค้าแม่ค้าจึงขยับขยายมาขายฝั่งโรงรถ จนในที่สุดกลายเป็นตลาดมิ่งเมือง และเรียกทั้งสองตลาดรวมกันติดปากว่าตลาดสมเพชร ซึ่งเรียกตามชื่อปั๊มน้ำมันสมเพชร (บริเวณฝั่งตรงข้ามวัดดอกเอื้อง) จนถึงปัจจุบัน นอกจากชื่อตลาดสมเพชรแล้ว ก็ยังมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ตลาดคุณนาย” เพราะตกเย็นจะมีแม่บ้านสาวๆ ที่ทำงานเป็นข้าราชการ มาจับจ่ายใช้สอยกันอย่างสนุกมันมือ

[Dockaturk]

ย้อนกลับไปเมื่อ 40 กว่าปีที่ผ่านมา ตลาดสมเพชรเป็นตลาดที่มีการซื้อขายกันในช่วงเวลาบ่ายจนถึงเวลาเย็น ซึ่งเรียกว่า กาดแลง มีพ่อค้าแม่ขายนำสินค้าของตนเองมาขาย จากต่างอำเภอก็มี เช่น แม่ริม ดอยสะเก็ด สันทราย หางดง สันป่าตอง มีชาวบ้านสุเทพนำของป่ามาขาย และเป็นตลาดที่มีเขียงหมูมากกว่า 10 แผง มีผู้มาจับจ่ายกันมากมาย สมัยนั้นถนนมูลเมืองสามารถจอดรถทั้ง 2 ฟากถนน รถยนต์มีจำนวนน้อย ผู้คนส่วนมากจะใช้รถจักรยาน มีรถสามล้อถีบ จอดบริการรับส่งผู้โดยสารเต็มหน้าตลาด

ต่อมามีความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมของเมืองเชียงใหม่ ตัวเมืองขยายออก ประชากรเพิ่มขึ้น เริ่มมีตลาดใหม่เกิดขึ้นหลายแห่ง ลูกค้าที่เคยมาจับจ่ายซื้อขายที่ตลาดสมเพชร ก็แบ่งสัดส่วนไปตลาดอื่น และในที่สุดตลาดชำนินรการก็ได้รื้อตลาดไม้ และสร้างเป็นอาคารคอนกรีต ส่วนตลาดมิ่งเมืองยังคงสภาพโถงไม้เช่นเดิมไว้

[Dockaturk]

ด้วยความที่ตลาดแห่งนี้มีโครงสร้างของสถาปัตยกรรมที่ยังเก่าแก่ และวิถีชีวิตที่ดั้งเดิมกันเอาไว้อยู่ หลายหน่วยงาน และชุมชนเลยพากันอนุรักษ์ไว้ โดยการจัด “กาดหมั้ว” ขึ้นทุกสัปดาห์ ในเช้าวันอาทิตย์ เพื่อเป็นการฟื้นฟูวิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรม และมรดกวัฒนธรรมท้องถิ่นของเมืองเชียงใหม่เอาไว้ โดยให้พ่อค้าแม่ค้าซึ่งเป็นตัวแทนจากชุมชนในเขตเวียงเก่าเมืองเชียงใหม่แต่ละชุมชน นำสินค้าของดีของชุมชนมาจัดวางขาย โดยแต่งกายพื้นเมือง ใช้ภาชนะบรรจุอาหารที่ย่อยสลายได้ง่าย มีการจัดกิจกรรมเกี่ยวกับประวัติตลาด ประวัติชุมชนในเขตเวียงเก่า และเรื่องราวการรวมตัวกันอย่างเข้มแข็งของภาคประชาชนในการฟื้นฟูและอนุรักษ์วิถีชีวิต และมรดกทางวัฒนธรรมของคนเมือง ซึ่งกิจกรรมเหล่านี้ได้สอดคล้องกับดำริของเจ้าของตลาดมิ่งเมือง ที่ต้องการจะอนุรักษ์ตลาดมิ่งเมืองให้เป็นตลาดโบราณ ตลาดวัฒนธรรมคนเมือง คู่เมืองเชียงใหม่กันต่อไปยาวๆ

[Dockaturk]

ส่วนบรรยากาศของตลาดในปัจจุบัน ก็จะเต็มไปด้วยนักท่องเที่ยวต่างชาติมากมายทั้งชาวยุโรป และชาวจีนที่แวะเวียนมาไม่ขาดสาย เพื่อสัมผัสวิถีชีวิตของตลาด รวมถึงเลือกซื้อวัตถุดิบสดๆ ทั้งพืชผัก และผลไม้สด

สาเหตุนึงที่นักท่องเที่ยวเยอะ เพราะในย่านนี้ จะมีที่พักในซอยของนักท่องเที่ยวต่างชาติเต็มไปหมด ทั้งเกสต์เฮ้าส์  โฮสเทล โรงแรมต่างๆ ซึ่งในทุกๆ เช้าและบ่าย ก็จะเห็นภาพไกด์คนไทยพานักท่องเที่ยวชาวต่างชาติที่เข้าร่วมกิจกรรมการเรียนทำอาหารไทย หิ้วตะกร้ามาจ่ายตลาดกันเป็นกลุ่ม เลือกซื้อข้าวของเพื่อนำไปประกอบอาหาร จนมีการเปรียบเทียบย่านนี้ว่าเป็น “ตรอกข้าวสาร” ของเชียงใหม่

[Dockaturk]

นอกจากการมาเที่ยวตลาดแล้ว ภายในกาดมิ่งเมืองยังมี “พิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ กาดมิ่งเมือง” เป็นห้องแถวไม้เล็กๆ สถานที่แห่งนี้จัดขึ้นเพื่อเป็นศูนย์การเรียนรู้ และบอกเล่าประวัติความเป็นมาของชุมชนผ่านภาพถ่ายเก่าๆ ที่น่าสนใจ ตลาดสมเพชร (ตลาดขุนชำนินรการ) จะอยู่ถัดต่อไปจากตลาดมิ่งเมือง เรียกได้ว่า มาที่นี่เหมือนได้มีชีวิตสโลว์ไลฟ์ย้อนกลับไปกันซัก 60-70 ปีก่อน

เอาเป็นว่าคนสนใจจะไปเดินเที่ยวตลาดกันแบบชิคๆ ก็แวะไปกันได้ ทุกวันเวลาครับผม

ปล.กาดหมั้ว คือตลาดตอนเช้ามืด คนสมัยก่อนนิยมไปซื้อของตลาดตอนเช้าโดยจะตื่นแต่เช้า โดยคติชาวบ้านว่าไว้คือ ตื่นเช้าได้ทานยอดผัก ตื่นสายได้ทานก้านผัก ความหมายคือ ตื่นเช้าก็จะได้ทานของดี ๆ ถ้าตื่นสายก็จะเหลือแต่ของที่คนอื่นเค้าเลือกไปหมดแล้ว กาดมั้ว จะเป็นตลาดที่ขายของทุกอย่าง ปนกันไปหมด เช่น แหนม ปลาร้า ของพื้นเมือง ของใช้ อาหาร เครื่องดื่มต่าง ๆ นั่งขายปนกันไปหมด โดยคนซื้อก็จะซื้อไป ทานไป นั่งพื้นทานบ้าง นั่งแคร่ทานบ้าง หรือไม่ก็ซื้อกลับบ้าน

[auto]