ตามไปดูของเก่าที่ พิพิธภัณฑ์วัดเกตุการาม

[Dockaturk]

หากเอ่ยถึงพิพิธภัณฑ์ในเชียงใหม่ที่น่าหลงใหลในระดับไปเยือนที่ไรไม่เคยเบื่อ ชื่อของ พิพิธภัณฑ์วัดเกตุการาม น่าจะโผล่มาเป็นอย่างแรก ด้วยความที่เป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร ทั้งยังเป็นพิพิธภัณฑ์ในรูปแบบของชุมชนที่แข็งแกร่งที่สุดในเชียงใหม่เลยก็ว่าได้  และจากที่ผมไปมาหลายๆ ที่แล้วนั้น ค่อนข้างที่จะเงียบเหงาและซบเซา ต่างจากพิพิธภัณฑ์วัดเกตุการาม ที่ยังอยู่ได้เรื่อยๆ แถมของให้ดูชิ้นสำคัญๆ ยังมีอีกเพียบ ชนิดที่ว่ากล้าเดิมพันด้วยการกระโดดเตะเสาไฟฟ้าขาหักเป็นสองท่อนเลย!

พิพิธภัณฑ์วัดเกตุการาม ตั้งอยู่ภายในวัดเกตุการาม ถ.เจริญราษฎร์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ ใครเดินทางมาด้วยรถส่วนตัว สามารถจอดรถแถวหลังวัดได้ หรือไม่ก็ขับเข้าไปจอดกันได้ในวัดเลย ส่วนคนที่ต้องอาศัยรถโดยสาร รถแดงวิ่งผ่านเส้นนั้นกันอยู่ตลอดเวลาไม่มีขาดสาย

พิพิธภัณฑ์วัดเกตุการาม ตามประวัติความเป็นมาและการก่อตั้ง คงต้องย้อนไปที่เรื่องราวของวัดก่อน โดยวัดเกตุการามเป็นวัดเก่าแก่ของเมืองเชียงใหม่ ที่สร้างในปี พ.ศ. 1971 สมัยพระเจ้าสามฝั่งแกน ย่านวัดเกตอยู่ริมฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิง อันถือเป็นย่านเศรษฐกิจสำคัญของเชียงใหม่มาตั้งแต่อดีต ปัจจุบันย่านวัดเกตเป็นทั้งย่านที่อยู่อาศัย และย่านท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมของเมืองเชียงใหม่ จากนั้นพิพิธภัณฑ์วัดเกตการาม ก็ก่อตั้งขึ้นโดยความร่วมมือของศรัทธาวัดเกต เมื่อวันที่ 19 ธันวาคม 2542 มีคณะกรรมการวัดเกตการามเป็นผู้ดูแล

ทั้งนี้ ก่อนที่จะจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ คณะกรรมการวัดไปดูการจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์วัดร้องเม็งมาก่อน และเห็นว่า ชุมชนวัดเกตการามมีวัตถุทางวัฒนธรรมที่สามารถจัดแสดงได้เช่นกัน จึงต้องการที่จะจัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์ขึ้นมา เพื่อเก็บรักษาวัตถุที่มิได้ใช้ในชีวิตประจำวันในปัจจุบันแล้ว

ตัวอาคารของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ในอดีตเคยเป็นกุฏิพระครูชัยศีลวิมล (พ.ศ. 2429 – 2500)  เรียกกันว่า"โฮงตุ๊เจ้าหลวง" มี คุณลุงจริน เบน ศรัทธาวัดทำหน้าที่ในการดูแล และต้อนรับเยี่ยมผู้ชม ในการเข้าชมพิพิธภัณฑ์ โดยการเข้าชมแทบไม่ต้องควักตังค์ซักบาท (แต่หาจะให้เป็นค่าบำรุงพิพิธภัณฑ์อันนี้ก็ย่อมได้)

สำหรับการจัดแสดง  ข้าวของที่จัดแสดงโดยมากเป็นของที่บริจาคมาเพิ่มเติมในระหว่างที่มีการก่อตั้ง ผู้บริจาคคนสำคัญคือ คุณลุงจรินทร์ เบน และคุณอนันต์ ฤทธิเดช (เจ้าของเฮือนรัตนา หางดง) และยังมีรูปภาพเมืองเชียงใหม่ในอดีต ถ่ายโดยคุณบุญเสริม สาตราภัย (ภาพที่จัดแสดงเป็นสำเนาภาพ พร้อมคำอธิบายที่มีการแปลเป็นภาษาอังกฤษโดย สุรพงษ์ ภักดี) มีนักวิชาการ รวมทั้งนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงใหม่เข้ามาช่วยในการทำป้ายอธิบาย

[Dockaturk]

และเมื่อสับตีนเข้าสู่อาคารพิพิธภัณฑ์ เพื่อเยี่ยมชมส่วนต่างๆ  ห้องจัดแสดงส่วนแรกนั้น  เป็นโถงกว้างที่ไม่ได้มีการจัดแบ่งเป็นส่วนด้วยผนังใด ๆ แต่กลุ่มของวัตถุสื่อถึงประเภทของวัตถุ ดังนั้น พื้นที่จึงแตกต่างกันไปโดยปริยาย ทางขวาจากทางเข้า ปรากฏหิ้งพระและพระพุทธรูปศิลปะแบบพม่าส่วนทางซ้ายมือมีกลุ่มวัตถุสำคัญ 2 ประเภทคือ กลุ่มเครื่องใช้ในครัวเรือนและเครื่องดนตรีล้านนา

เครื่องใช้ในครัวเรือนโดยมากเป็นเครื่องปั้นดินเผาที่จัดวางตามชั้นไม้ประกอบขึ้นอย่างง่าย หากวัตถุชิ้นใดมีลักษณะการใช้งานแบบแขวน วัตถุจะได้รับการแขวนตามการใช้งานเดิม ทั้งนี้ จะมีป้ายชื่อของผู้ที่บริจาคสิ่งของ   และป้ายชื่อเรียกวัตถุนั้น ๆ ส่วนกลุ่มวัตถุที่เป็นเครื่องดนตรี มีทั้งเครื่องดนตรีล้านนา สะล้อ ซึง กลองปูจา ฯลฯ และเครื่องดนตรีไทยเช่น ระนาด ฆ้องวง เป็นต้น ซึ่งก่อนที่จะเข้าไปในบริเวณดังกล่าวมี “รั้วไม้” สูงประมาณสะโพกกั้นเป็นทางเข้าไว้ จากนั้น ผู้ชมสามารถเลือกเข้าชมห้องถัดไป หรืออาจเดินออกไปชมภาพสำเนาแสดงภาพเชียงใหม่ในอดีต ในอาคารเปิดโล่งด้านนอกอีกอาคารหนึ่ง

จากโถงจัดแสดงด้านนอก เมื่อเดินเข้าไปจะแบ่งห้องจัดแสดงไว้ 3 ห้อง ห้องแรก มีปริมาณสิ่งของจำนวนมากและหลากหลาย ทำให้ห้องดังกล่าวไม่ต่างจากคลังวัตถุ สิ่งของบางประเภทเป็นกลุ่มวัตถุใหญ่ เช่น ผ้า ที่ได้รับการจัดเรียงบนราว ประมาณ 3 ชั้น ซ้อนกันในตู้กระจก หนังสือเก่าต่าง ๆ และของที่เกี่ยวข้องกับศาสนา เครื่องแก้ว ถ้วยโถโอชาม พัดลมผ้าติดเพดาน เครื่องปั้มน้ำ สิ่งของร่วมสมัยอื่น ๆ ซึ่งมีอายุไม่เก่ามากนักแต่มิได้ใช้งานแล้ว

ห้องที่ 2 จัดแสดงของหลากหลายเช่นเดียวกับห้องแรก ประกอบด้วย ภาพเก่า พระพุทธรูป พระพิมพ์ ตาลปัตร (พัดยศของพม่า) หนังสือวรรณกรรมเกี่ยวกับล้านนา เทวรูปที่ปะปนกันตั้งแต่เรื่องของรูปแบบ วัสดุ (ไม้ หิน ปูน) ตุ๊กตาจีน เครื่องชั่งตวงในสมัยก่อน เทป แผ่นเสียงเก่า

ห้องที่ 3 ซึ่งอยู่ด้านในสุด มีขนาดไม่กว้างมากนัก ประมาณ 2 * 4 เมตร   มีประตูที่แยกพื้นที่ที่ชัดเจน ห้องดังกล่าวเน้นการแสดงวัตถุที่มีวัสดุเป็นผ้า ธงต่าง ๆ ธงมังกร ผ้ากำปี(ผ้าคัมภีร์) เครื่องแต่งกาย   วัตถุจัดแสดงไว้ทั้งในตู้และขึงบนผนัง ผนังด้านหนึ่งของห้องติดกระดาษแสดงรายชื่อสิ่งของที่จัดแสดงในห้องดังกล่าว ซึ่งเป็นห้องเดียวที่มีกระดาษแสดงรายชื่อวัตถุจัดแสดง และเมื่ออ่านรายละเอียดที่มาที่ไปของวัตถุแล้วจะเห็นว่า เกี่ยวข้องกับกษัตริย์และราชวงศ์ที่ปกครองล้านนาเสียเป็นส่วนใหญ่

จะเห็นได้ว่าแต่ละห้องที่จัดแสดงนั้น มีสิ่งที่น่าสนใจมากมายหลายอย่างมาก ของสะสมบางอย่างก็หาดูยาก แทบไม่มีให้เห็นในปัจจุบัน และหากการมาชมพิพิธภัณฑ์ในครั้งนี้นั้น ทำให้เราได้ย้อนเวลากลับไปสู่อดีตได้ เพื่อสัมผัสกับวิถีชีวิต การมาเที่ยวพิพิธภัณฑ์วัดเกตุการามก็ถือว่าเป็นอะไรที่คุ้มค่า