วัดเชียงทอง : อลังการงานสถาปัตยกรรมสกุลช่างล้านช้าง แห่งหลวงพระบาง

[Dockaturk]

เก่าแก่ที่สุด งดงามที่สุด และสำคัญที่สุด ในแขวงหลวงพระบาง จนถูกยกย่องให้เป็น “อัญมณีแห่งสถาปัตยกรรมสกุลช่างล้านช้าง” คงหนีไม่พ้นชื่อของ “วัดเชียงทอง” ชนิดที่ว่าใครไปใครมาหลวงพระบาง ต้องแวะมาเที่ยวชมความงามของวัดแห่งนี้กัน

“วัดเชียงทอง” วางตัวอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของตัวเมืองหลวงพระบาง ใกล้บริเวณที่แม่น้ำคานไหลมาบรรจบกับแม่น้ำโขง ถูกสร้างในปี พ.ศ. 2102 – 2103 โดย พระเจ้าไชยเชษฐาธิราช กษัตริย์ผู้ครองอาณาจักรล้านช้างและล้านนา ก่อนที่พระองค์จะทรงย้ายเมืองหลวงจากหลวงพระบางไปยังนครหลวงเวียงจันทน์

วัดแห่งนี้ ถือได้ว่าเป็น “วัดประตูเมือง” และเป็นท่าเทียบเรือด้านเหนือ สำหรับการเสด็จประพาสทางชลมารค ของกษัตริย์หลวงพระบาง วัดนี้จึงได้รับการอุปถัมภ์มาโดยตลอด โดยเฉพาะในสมัย เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ และ เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวัฒนา กษัตริย์สองพระองค์สุดท้ายของราชอาณาจักรลาว และที่สำคัญ วัดเชียงทอง ยังเป็นวัดหนึ่งที่รอดพ้นจากอัคคีภัยครั้งใหญ่ที่เผาผลาญเมืองหลวงพระบาง เมื่อ พ.ศ.2430  สิ่งก่อสร้างที่สำคัญมีทั้งพระอุโบสถ ซุ้มประตูโขง พระธาตุ หอไหว้น้อย หอไหว้สีกุหลาบ หอไหว้หลังพระอุโบสถ หอกลอง หอราชโกศเจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ ฯลฯ ยังคงอยู่อย่างครบถ้วน และสมบูรณ์เหมือนเดิมทุกประการ

หรับสิ่งที่นาสนใจภายในวัดแห่งนี้ เริ่มต้นที่ พระอุโบสถ หรือที่ ชาวลาวเรียกว่า “สิม” อันได้รับการยกย่องว่ามีความอลังการดาวล้านดวง  ดังเพชรแห่งงานสถาปัตยกรรมของราชอาณาจักรลาวอย่างแท้จริง โดยพระอุโบสถ สร้างด้วยการก่ออิฐถือปูน มีโครงสร้างที่ไม่สูงนัก มีความงดงามด้วยสัดส่วนและการประดับตกแต่งต่างๆ อย่างลงตัว สิ่งที่โดดเด่นเป็นพิเศษ คือ หลังคาซ้อน 3 ตับ ลักษณะโค้งงอน และลาดต่ำลงมามาก ทั้งนี้ เพื่อป้องกันฝนสาดเข้าไปในพระอุโบสถ บนกลางสันหลังคามีการทำ “ช่อฟ้า” รูปเขาพระสุเมรุ และทิวเขาสัตตบริภัณฑ์ที่ล้อมรอบ 7 ชั้น รองรับด้วยปลาอานนท์ อันเป็นรูปแบบการจำลองจักรวาลตามคติทางพุทธศาสนา  เช่นเดียวกับที่ปรากฏในจิตรกรรมของล้านนาและอยุธยา หน้าบันของพระอุโบสถ แกะสลักเป็นรูปดอกตาเว็น หรือลายดวงอาทิตย์ ที่ดูคล้ายกับลายดอกจอกของไทย

ส่วนด้านหลังพระอุโบสถ ตกแต่งด้วยภาพประดับกระจกที่ตัดเป็นชิ้นเล็กๆ นำมาปะติดปะต่อกันเป็นภาพรูป “ต้นทอง” ซึ่งเป็นความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับการสร้างเมืองเชียงดง-เชียงทอง และด้านหนึ่งของพระอุโบสถ คือ วิหารน้อย (หรือหอไหว้น้อย) มีหลังคาเป็นรูปใบโพธิ์ตัดครึ่ง อันเป็นรูปแบบของลาวดั้งเดิมซึ่งประดับด้วยกระจกสีงดงาม ซึ่งภายในวิหารประดิษฐานพระพุทธรูปหลายองค์ที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวของไทย พระราชทานให้แก่ เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์

[Dockaturk]

จากวิหารร้อยมาที่วิหารหลังใหญ่ หลังพระอุโบสถ เป็นหอไหว้เก่าแก่ที่ได้รับการบูรณะขึ้นมาใหม่ หอไหว้หลังนี้ประดิษฐานพระม่าน (พระพม่า) ที่ชาวหลวงพระบางนับถือกันมาก เนื่องจากพม่าได้เข้ามามีอิทธิพลในล้านช้างอยู่ระยะหนึ่ง ในช่วงท้ายพุทธศตวรรษที่ 21 ชาวลาวนิยมมาบนบานเพื่อขอบุตรจากพระม่านองค์นี้

วิหารอีกหลังหนึ่งเรียกว่า “หอไหว้สีกุหลาบ” (สีชมพู) เป็นหอไหว้เก่าแก่ที่มีการบูรณะครั้งใหญ่โดย “ท้าวคำม้าว” เมื่อ พ.ศ.2500 เพื่อเป็นการฉลอง 25 พุทธศตวรรษของพระพุทธศาสนา วิหารหลังนี้ประดับด้วยกระจกสีต่างๆ ตัดเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วปะติดปะต่อเป็นภาพเล่าเรื่องต่างๆ เช่น เรื่องราววรรณกรรมชั้นเอกของลาว และเรื่องราวของวิถีชีวิตชาวบ้านทั่วๆ ไปภายในมี พระพุทธรูปปางไสยาสน์ เนื้อสัมฤทธิ์ สร้างเมื่อ พ.ศ.2112 ในสมัย พระเจ้าไชยเชษฐาธิราช มีความงดงามมาก เมื่อ พ.ศ.2474 ฝรั่งเศสได้อัญเชิญพระพุทธรูปองค์นี้ไปแสดงที่กรุงปารีส ต่อมาเจ้าสุวรรณภูมา ทรงขอกลับคืนมาเมื่อ 70 ปีที่แล้ว และที่ดูแปลกตา คือ ช่องบรรจุพระพุทธรูปขนาดเล็กจำนวนนับพันองค์บนผนังภายในวิหารหลังนี้ เป็นเรื่องของพระอนันตพระพุทธเจ้า

นอกจากนี้พระอุโบสถ และวิหารที่เล่ามา ภายในวัดยังมีสิ่งก่อสร้างอื่นๆ ที่มีความสวยงามอีกมากมาย อาทิ หอกลอง หอราชโกศเจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ (โรงเมี้ยนโกศ) สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2505 หลังการสิ้นพระชนม์ของ เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ เป็นอาคารที่มีหลังคาสูง ประดับด้วยงานแกะสลักเรื่องรามเกียรติ์ งดงามมาก หอราชโกศนี้ใช้เป็นพิพิธภัณฑ์เก็บรักษามรดกเก่าแก่ของหลวงพระบาง เช่น ราชรถ ไม้แกะสลักปิดทอง ประดิษฐานพระโกศ 3 องค์ คือ องค์ใหญ่ตรงกลางเป็นของเจ้าศรีสว่างวงศ์ องค์เล็กด้านหลังของพระราชมารดา ส่วนองค์ด้านหน้าเป็นของพระเจ้าอา

ไหนจะยังมีศิลปวัตถุอีกจำนวนมาก เช่น พระพุทธรูป บานประตูโบราณ ภาพพระบฏ ฯลฯ พระธาตุเจดีย์ ในวัดเชียงทองมีจำนวนหลายองค์ทั้งทางด้านหน้าและด้านหลังของพระอุโบสถ ซุ้มประตู เป็นประตูโค้งทาสีเขียว สร้างมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 21แม้จะมีการบูรณะบ้าง แต่ยังคงรักษาโครงสร้างเดิมไว้ กุฏิ เป็นที่พำนักของพระภิกษุสงฆ์และสามเณร ตั้งอยู่ด้านทิศใต้ของพระอุโบสถ มีลักษณะเป็นเรือนหลังคาแฝดสองหลัง เหมือนกับเรือนพักในเมืองหลวงพระบาง

โดยรวมแล้วนั้น ถือได้ว่าวัดเชียงทอง จัดเป็นหนึ่งในไฮไลท์ของการมาเยือนเมืองหลวงพระบาง ที่มีความงดงาม ตามแบบแห่งสถาปัตยกรรมล้านช้าง ที่ห้ามพลาดด้วยประการทั้งปวงกันครับ ชนิดที่ถ้าพลาดแล้ว อาจจะหมายถึงมาไม่ถึงที่นี้กัน วัดเชียงทอง เวลาเปิด–ปิด: 06.00 a.m. – 05.30 p.m. ค่าธรรมเนียมเข้าชม:  20.000 กีบ/คน