เวียงกุมกาม นครโบราณใต้พิภพ : วัดปู่เปี้ย

[Traveller Freedom]

เวียงกุมกาม นครโบราณใต้พิภพ : วัดปู่เปี้ย

สถานที่ตั้ง : ตำบลวังตาล อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่
โทรศัพท์ : 053 140 322
พิกัด : 18.753914, 98.995950

    วัดปู่เปี้ย เป็นวัดที่แทบจะไม่ปรากฏหลักฐานด้านเอกสารใดๆ ให้ทราบถึงประวัติความเป็นมาของวัดนี้เลย มีเพียงการสันนิษฐานว่า สร้างมาแล้วตั้งแต่ในสมัยที่เวียงกุมกามเป็นราชธานี และร่วมสมัยเอกราชของอาณาจักรล้านนา ความสำคัญของวัดนี้ในปัจจุบันอยู่ที่รูปแบบผังการก่อสร้างวัดและรูปแบบเจดีย์ประธานทรงมณฑปมีสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ วิหารสร้างยกพื้นสูง และอุโบสถที่ปรากฏหลักฐานหลักสีมาหินทรายสีแดงทรงแท่งกลม

    วัดปู่เปี้ย เป็นชื่อที่เรียกกันในภายหลัง หลังจากที่เวียงกุมกามได้ร้างจากเหตุการณ์อุทกภัยครั้งใหญ่ ที่น้ำได้พัดพาเอาตะกอนดินและกรวดทรายมาทับถม อันมีผลทำให้แนวแม่น้ำปิงเปลี่ยนเส้นทางการไหลในเวลาต่อมา จนเมื่อได้มีผู้คนอพยพเข้ามาอาศัยตั้งบ้านเรือนในเขตนี้ระยะหลัง ที่บริเวณวัดนี้แต่เดิมคงมีบ้านของชายชราร่างเล็ก ที่คำในภาษาคำเมืองเรียกว่า “ปู่เปี้ย” จึงเรียกชื่อวัดตามนี้สืบต่อกันมา โดยมีสิ่งก่อสร้างสำคัญดังนี้

    เจดีย์ประธาน เป็นรูปทรงมณฑปก่ออิฐสอดินฉาบผิวด้วยปูนขาว โครงสร้างขององค์เจดีย์ก่ออิฐตันเต็มพื้นที่ ยกเว้นส่วนห้องกรุ โดยส่วนองค์เจดีย์ตั้งอยู่บนฐานลานประทักษิณ มีทางขึ้นที่มุมทิศตะวันออกเฉียงใต้หลังพระวิหาร ส่วนฐานล่างเจดีย์เป็นแบบเขียงสี่เหลี่ยม ชั้นหน้ากระดาน และชั้นปัทม์ย่อเก็จสองตอนสองชั้น ส่วนของห้องมณฑปทำย่อเก็จล้อจากตอนล่างขึ้นไป  ตอนกลางของแต่ละด้านประดิษฐานซุ้มพระพุทธรูปที่ตกแต่งลวดลายปูนปั้นในส่วนต่างๆ ส่วนเครื่องยอดเป็นแบบทรงระฆังบนชั้นมาลัยเถาสูงแบบปัทม์ท้องไม้แปดเหลี่ยม ส่วนเหนือขึ้นไปที่เป็นบัลลังก์ ก้านฉัตร ปล้องไฉน และปลียอดนั้นชำรุดและหมดสภาพไม่เหลือหลักฐาน 

    วิหาร สร้างยกพื้นแบบเขียงสี่เหลี่ยมสูง ปรากฏร่องรอยหลักฐานการสร้างทับซ้อนกันสองสมัย คือ ในสมัยแรก เป็นวิหารขนาดเล็กที่เป็นแนวการก่อเรียงอิฐและโครงสร้างของเสาที่อยู่ภายใน สมัยที่สอง เป็นการขยายขนาดวิหารให้กว้างและยาวออกไปทางตอนหน้า  โครงสร้างเสาแบบสองคู่ คือคู่กลางที่รองรับส่วนแนวในส่วนหน้าจั่ว และคู่ริมที่รองรับส่วนชายคาปีกนกทั้งสองข้าง เป็นวิหารแบบโถง มีบันไดทางขึ้นปรากฏเฉพาะทางด้านหน้าตอนกลาง ที่ตัวราวบันไดเป็นรูปหางวัน

    อุโบสถ สร้างก่ออิฐสอดินฉาบปูนขาว แบบยกพื้นเตี้ย ลานระเบียงที่กำแพงแก้วตกแต่งลายช่องปรุเป็นรูปกากบาท และมีหลักสีมาหินทรายสีแดงทรงแท่งกลมปักไว้โดยรอบ ตัวพระอุโบสถขนาดค่อนข้างเล็ก สร้างยกพื้นฐานเตี้ยย่อเก็จทางด้านหน้าสองชั้น และด้านหลังหนึ่งชั้น บันไดทางขึ้นปรากฏทางด้านหน้าทิศตะวันออกเช่นเดียวกัน ไม่ปรากฏโครงสร้างเสาผนังก่ออิฐ ที่น่าจะใช้เป็นส่วนรับน้ำหนักของเครื่องหลังคาด้วย สภาพหลังการขุดแต่ง พบลักษณะร่องรอยถูกขุดเป็นหลุมตอนกลาง คงเหลือหลักฐานเฉพาะส่วนฐาน แบบปัทม์ก่ออิฐสอดินรูปทรงแปดเหลี่ยม มีส่วนกำแพงระเบียงเหนือขึ้นมาที่ตกแต่งลายช่องปรุเป็นรูปกากบาทส่วนขององค์เจดีย์พังทลายไม่เหลือหลักฐานให้แลเห็น

by Traveller Freedom

[Trip2555]

ขอบคุณ ข้อมูล สถานที่เที่ยวเชียงใหม่