พาไปเที่ยว ศาลเจ้าแม่ทับทิม เชียงใหม่

[konhuleg]

เชียงใหม่ ด้วยความที่มีความหลากหลายทางเชื้อชาติ ของผู้คนที่อาศัยอยู่ ทำให้เราสามารถสัมผัสถึงวิถีชีวิตรูปแบบต่างๆ ได้ ผ่านเรื่องราวในชีวิตประจำวัน รวมทั้งสถานที่สำคัญต่างๆ ของคนกลุ่ม เหล่านั้น

ในย่านช้างคลานและเจริญประเทศ เป็นที่ทราบกันดีที่จะมีชาวมุสลิมอาศัยกันมากพอสมควร แน่นอนว่าวัฒนธรรมอะไรที่เกี่ยวกับชาวมุสลิมเราก็สามารถพบเห็น ซึ่งนอกจากเรื่องของชาวมุสลิมแล้ว ย่านนี้ก็ยังมีอะไรเกี่ยวกับจีนๆ แฝงตัวอยู่

ที่ผมจะเอ่ยถึงก็คือ ศาลเจ้าแม่ทับทิม เชียงใหม่ ที่วางตัวอยู่บนถนนประชาสัมพันธ์ ครับ ถ้าใครเคยขับรถผ่านไปผ่านมาแถวนั้น คงพอจะทราบกันดี

ด้านหน้าประตูทางเข้าจะเป็นประ๖ขนาดเล็กครับ พอเดินเข้าไปด้านในศาลก็จะเจอห้องโถงขนาดใหญ่ เป็นเวที จากนั้นเมื่อเดินเข้าไปอีกนิด ก็จะก้าวเท้าเข้าสู่ตัวศาลเจ้าแม่ทับทิมกันอย่างจริงๆ จังๆ

ศาลเจ้าแม่ทับทิม เป็นศาลเจ้าของชาวจีนไหหลำทั่วโลก ที่บูชาเทพธิดาแห่งท้องทะเลที่คุ้มครองผู้เดินทางทางเรือ เรียกว่า "จุยบ่วยเนี่ยว" แปลว่า "เจ้าแม่ชายน้ำ" และชาวจีนฮกเกี้ยนเรียกว่า " เทียนส่งเซ่งโบ้" แปลว่า "เจ้าแม่สวรรค์ " หรือ "ม่าจ้อโป๋" เป็นที่เคารพบูชาในหมู่ชาวเรือ ชาวประมง ในประเทศไทย รู้จักเทพธิดาองค์นี้ในชื่อว่า "เจ้าแม่ทับทิม" เพราะมีเครื่องประดับประจำองค์เป็นพลอยสีแดง

ในส่วนของ ด้านในของศาลจะถูกแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ครับ ส่วนตรงกลางที่แรก เป็นศาลเจ้าแม่ทับทิม ซึ่งประวัติความเป็นมาของเจ้าแม่ทับทิมนั้น เล่าว่าเป็นชาวฮกเกี๋ยน คือเกิดที่เกาะหมีจิว ในมณฑลฮกเกี๋ยน เป็นคนแซ่ลิ้ม ซึ่งภาษาจีนกลางออกเสียงว่า หลิน พ่อชื่อลิ้มเฮ้ง แม่ชื่อลิ้มยุ้ย เกิดเมื่อวันที่ 23 เดือน 3 ของจีน (พ.ศ. 1503 เป็นสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ) โดยมีเรื่องเล่าถึงขณะเกิดเพื่อให้มีปาฏิหาริย์พิเศษกว่าเด็กแรกเกิดทั่วไปว่า เจ้าแม่กวนอิมได้มาเฝ้าดูเป็นสักขีพยาน พ่อตั้งชื่อให้ลูกสาวที่เกิดมาว่า ลิ้มมิก

มิก คำนี้จีนกลางออกเสียงว่า โม่ แปลว่า เงียบ เพราะช่วงวัยเดือนแรกที่เกิด หนูน้อยลิ้มมิกเงียบมาก ไม่เคยร้องไห้เลย อย่างไรก็ตาม เมื่อลิ้มมิกโตขึ้นมา หนุน้อยเป็นเด็กฉลาดมาก และแม้จะเป็นลูกสาว พ่อที่แสนดีก็อนุญาตให้ลิ้มมิก ได้เรียนหนังสือและค่อนข้างเลี้ยงไม่ต่างไปจากลูกชาย ได้โลดโผนโจนทะยานแก่นแก้ว ที่สำคัญ ลิ้มมิก ได้ออกทะเลกับพ่อและพี่ชายเสมอ

เมื่อโตขึ้นมา ลิ้มมิกจึงว่ายน้ำเก่งและแข็งด้วย สามารถว่ายโต้คลื่นใหญ่ๆได้ ยามใดเกิดมีเรือประสบภัยพายุ ไม่ว่าจะเป็นเรือประมงหรือเรือสินค้า ลิ้มมิก ก็กล้ามากกับการว่ายน้ำออกไปช่วยเหลือคนเรือแตกให้รอดเข้าฝั่งได้

ตำนานเล่าว่า ลิ้มมิก เป็นคนมีความสามารถพิเศษชัดเจน ใน 2 เรื่อง นางมีสัญชาตญาณในเรื่องของดินฟ้าอากาศดีมาก สามารถคาดคะเนการเปลี่ยนสภาพอากาศได้ค่อนข้างแม่น แล้วได้ใช้สัมผัสพิเศษนี้เตือนชาวเรือเรื่อยมา นางมีความรู้เรื่องแพทย์อย่างน่าอัศจรรย์ ได้ช่วยรักษาโรคภัยไข้เจ็บให้ชาวบ้านเสมอ นอกจากนี้ นางยังเป็นผู้ฝักใฝ่ในธรรม ถือศีลกินเจอย่างเคร่งครัด นางจึงเป็นที่รักใคร่ของชาวบ้านมาก ถึงกับเรียกลิ้มมิกว่า หญิงผู้วิเศษ บ้าง ธิดามังกรบ้าง และนางเทพธิดาบ้าง น่าเสียดายที่ลิ้มมิก เสียชีวิตตั้งแต่อายุยังน้อย บางตำราว่าเสียเมื่ออายุ 18 บ้างก็ว่าเมื่ออายุ 28

แล้วไว้มาต่อกันอีกตอนให้จบครับกับส่วนที่เหลือ

[konhuleg]

หลังจากเล่าเรื่องของเจ้าแม่ทับทิมไปแล้ว ก็มาเล่าส่วนอื่นๆ ภายในศาลเจ้าแม่ทับทิม เชียงใหม่กันต่อนะครับ

ติดๆ กันฝั่งด้านซ้ายมือ และขวามือ จะมีศาลอีก2 แห่ง ด้วยกันนะครับ โดยศาลแรกนั้นเป็นเจ้าพ่อปุงเถ่ากง เป็นเทพที่นักเดินเรือ ในสมัยราชวงศ์ซ่ง (ซ้อง) กราบไหว้กัน โดยมีชื่อเดิมว่า “โตวกง” แต่ที่ปีนังชาวพื้นเมืองเรียกเทพองค์นี้ว่า “เปิ่นโถวกง” ฟิลิปปินส์เรียกเทพองค์นี้ว่า เปิ่นโถวกัง ชื่อดังกล่าวเป็นเพียงตำแหน่ง เทพผู้ดำรงตำแหน่งนี้ จะแตกต่างกันไปตามบุคคล เวลา และสถานที่ ผู้ดำรงตำแหน่งนี้ จะเป็นใครไม่อาจจะทราบได้ หรืออาจจะเป็นเพียงสัญลักษณ์ ของบรรพบุรุษ ของชาวจีน โพ้นทะเลเท่านั้น ก็ได้ คำว่า เปิ่นโถว ซึ่งหมายถึง เปิ่นตี้ หรือที่ดั้งเดิม หรือ โถวมู่ ซึ่งแปลว่าหัวหน้าในสถานที่นั้นๆ บางคนเรียกย่อ ๆ ว่า ตี้โถว ในสมัยก่อนเมื่อผู้เป็นใหญ่ในเขตนั้น ๆ หรือผู้นำในเขตอื่นๆ ได้ทำคุณประโยชน์ ให้แก่เขตปกครองมากมาย เมื่อตายไปแล้ว ก็ถูกยกย่องให้เป็นเทพ จึงเรียกว่าเปิ่นโถวกง ซึ่งหมายความว่า ผู้เป็นใหญ่แห่งเขตนั้นๆ

สำหรับคนที่มีที่ทางเยอะๆ นั้น จะมากราบไหว้เพื่อให้ท่านปกปักรักษาที่ดิน ดูแลที่ดิน หรืออาณาบริเวณ คอยปกป้อง คุ้มครองคนในบ้าน ให้ร่มเย็นเป็นสุขและปลอดภัย ในตลาดสดทั้งหลาย ส่วนมากจะตั้งเทพเปิ่นโถวกงไว้เป็นเทพประธาน หากไม่ตั้งเปิ่นโถวกงไว้เป็นเทพประธานในศาล ก็ต้องตั้งเป็นเทพชั้นรอง เพื่อจะได้ช่วยปกป้อง ความร่มเย็น และการค้าเจริญรุ่งเรือง

อีกอันเป็น ศาลเทพเจ้า 108 องค์ (เฮียดี้กง) ที่เล่าขานว่าระหว่างปีกษัตริย์เสี้ยนฟง รัชสมัยหมิง มีชาวไหหนำจำนวน 109 คน ล่องเรือจากท่าน้ำฟู่เฉียนมุ่งหน้าสู่ทะเลจีนใต้ เมื่อถึงน่านน้ำเวียดนามก็ปนะสบวาตภัยเรือล่มที่ชายฝั่ง เดชะบุญที่ลูกเรือพอว่ายน้ำเป็นจึงตะเกียกตะกายว่ายน้ำขึ้นฝั่ง แต่กษัตริย์เวียดนามคิดว่าเป็นโจรสลัดจึงสั่งให้ประหาร ในเหตุการณ์นี้มีเพียงพ่อครัวคนเดียวเท่านั้นที่รอดชีวิตมาได้ ชาวไหหนำเหล่านี้ล้วนเป็นประชาชนผู้บริสุทธิ์ของหมู่บ้านฟู่เฉียน ถ่าซื่อเอี่ยนฟง แต่เมื่อถูกกล่าวร้ายจนไม่อาจล้างมลทินได้ ดวงวิญญาณจึงสถิตเป็นเทพเจ้าคอยช่วยเหลือผู้ประสบภัยกลางทะเล ทั้งยังแสดงอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์จนเป็นที่เล่าขานกันมาอย่างยาวนาน ชาวเรือเวียดนามก็พลอยได้รับบุญกุศลจนเป็นที่ซาบซึ้งโดยทั่วกัน จึงนำความกราบบังคมทูลพระมหากษัตริย์ เมื่อพระองค์ได้สดับฟังดังนั้นแล้วก็มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าแต่งตั้งให้เป็น “เทพเจ้า 108 วิญญาณผู้ภักดีและห้าวหาญ” อีกทั้งยังตั้งศาลขึ้น จัดงานเซ่นไหว้บูชาทุกๆ ปี เพื่อเป็นการไถ่บาปและยกย่องสรรเสริญความดีที่ได้ล่วงลับไป ชาวไหหนำต่างโศกสลดในโศกนาฎกรรมที่เกิดขึ้น และต่างสำนึกในคุณความดีของบรรพชนผู้ที่ล่วงลับไป จึงยกย่องดวงวิญญาณเหล่านี้เป็นเทพเจ้าแห่งสมุทร มีศาลสำหรับไหว้บูชาตามสถานที่ต่างๆ ในประเทศไทย เวียดนาม สิงคโปร์ และมาเลเซีย