"วัดเชียงยืน" กับความเชื่อเรื่องอายุยืนยาว

[Dockaturk]

อยากอายุยืน นอกจากจะต้องกินอาหารให้ถูกโภชนาการ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอแล้ว หลายคนก็ใช้อีกหนึ่งวิธีนั่นก็คือ ไปไหว้พระทำบุญเสริมดวงชะตาราศีกัน เพื่อให้ผลบุญกุศลส่งมายังตัวเอง และหนึ่งในวัดจังหวัดเชียงใหม่ ที่ชาวบ้านต่างเคารพนับถือกัน และมีความเชื่อว่า ถ้าไปไหว้พระที่วัดนี้ จะทำให้เราอายุยืนยาว คือ วัดเชียงยืน

ดูจากชื่อก็พอจะเดาออกว่า มาไหว้พระทำบุญที่นี่จะอายุยืนยาว

วัดเชียงยืนเป็นพระอารามหลวงนามมงคลมีฐานะเป็นเดชเมืองเชียงใหม่ เพราะสร้างขึ้นในลักษณะการวางผังเมืองให้สอดคล้องกับชัยภูมิและความเชื่อทางโหราศาสตร์ ซึ่งมีวัดเชียงยืนเป็นวัดมงคลนาม ประดิษฐานมงคลศักดิ์สิทธิ์คือพระสัพพัญญูเจ้าเดชเมือง หมายถึง บารมีอำนาจยิ่งใหญ่ ซึ่งเจ้าพระยามหากษัตริย์ล้านนาในอดีตจะมาทำการสักการบูชาก่อนเข้าเมืองหรือ เมื่อมีพิธีราชาภิเษก หรือทั้งก่อน – หลังออกศึกสงคราม เพื่อให้เกิดสิริมงคล

[Dockaturk]

ความเป็นมาของวัด ยังไม่แน่ชัด แต่ก็มีข้อสันนิษฐานเกี่ยวกับที่มาเอาไว้ตามเอกสารของทางวัดว่าไว้ว่า น่าจะสร้างในสมัยพระญามังราย ด้วยสร้างไว้ให้เป็นคู่กันกับวัดเชียงหมั้น (เชียงมั่น) ที่เป็นวัดแรกในเวียงเชียงใหม่ ส่วนวัดเชียงยืนเป็นวัดที่สอง สร้างไว้นอกเวียงทางด้านหัวเวียง เพื่อให้มีความหมายว่า “มั่นคง” และ “ยั่งยืน” นอกจากนี้ ยังสร้างไว้ให้เป็นที่สำหรับประกอบพิธีกรรมทางศาสนา สำหรับศรัทธาข้าเมืองทั้งหลายที่อยู่รอบนอกกำแพงเมือง ยามเมื่อประตูเมืองปิดลง

การกล่าวถึงวัดเชียงยืนครั้งแรกนั้น ได้ปรากฏอยู่ในเอกสารที่ชื่อว่า ชินกาลมาลีปกรณ์ ที่รจนาโดยพระรัตนปัญญาเถระ ผู้เป็นปราชญ์แห่งล้านนาท่านหนึ่ง ซึ่งกล่าวไว้ว่า

เมื่อปีเถาะ จุลศักราช ๘๘๑ (พ.ศ. ๒๐๖๒) พระเมืองแก้วและมหาเทวีพระมารดา “ได้ กระทำการบรรจุพระบรมสารีริกธาตุในพระสถูปใหญ่ที่วัดทีฆาชีวิตสาราม เมื่อวันพุธ ขึ้น ๕ ค่ำ เดือน ๓” ส่วนในปีถัดมา “ปีมะโรง จุลศักราช ๘๘๒ (พ.ศ. ๒๐๖๓) ฝ่ายพระราชากับพระราชมารดาได้โปรดให้จัดงานยกฉัตรมหาเจดีย์วัดทีฆาชีวิตสา ราม เมื่อวันอาทิตย์ ขึ้น ๓ ค่ำ เดือน ๘ ยามเที่ยง” ทำให้เชื่อกันว่า เจดีย์วัดเชียงยืนแห่งนี้สร้างในสมัยพระเมืองแก้ว และได้มีการบูรณะกันเรื่อยมา จนถึงปัจจุบัน

[Dockaturk]

เมื่อวันจันทร์ ที่ ๑๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้มีการบวงสรวงอัญเชิญยอดฉัตรเจดีย์ลงเพื่อทำการบูรณะใหม่ ปรากฏว่ามีการพบองค์พระธาตุซึ่งประดิษฐานอยู่บริเวณข้างในดอกบัวตูมยอดฉัตร จำนวน ๗ องค์ และได้อัญเชิญนำไปประดิษฐานไว้ในวิหารพระสัพพัญญูเจ้า เพื่อรอการอัญเชิญนำขึ้นประดิษฐานที่เดิม ยามที่ทำการบูรณะเสร็จสิ้นแล้ว
ส่วนจุดที่ทำให้วัดเชียงยืนกลายเป็นหนึ่งในสถานที่ ที่ผู้จักครองเมืองเชียงใหม่จะต้องมาทำการสักการะพระสัพพัญญู พระประธานในวิหารวัดเชียงยืนเสียก่อนทุกคราไปนั้น มาจากสมัยของพระไชยเชษฐาธิราช หรือในตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่เรียกว่า พระญาอุปปโย ในคราวที่มาครองเมืองเชียงใหม่ต่อจากมหาเทวีจิรประภาผู้เป็นยาย

หลังจากที่พระญาอุปปโยเดินทางจากล้านช้าง มาพักอยู่ที่เชียงแสน เชียงรายตามลำดับ จนมาถึงเหมืองแก้ว ที่นั้นเหล่าบรรดาเสนาอามาตย์ได้นำเครื่องเทียมยศมาแห่ต้อนรับเอาพระญาอุป ปโยเข้าไปยังเวียงเชียงใหม่ เดินทางมาจนถึงวัดเชียงยืน ซึ่งในตำนานกล่าวไว้ว่า “อังคาสราธนาเข้ามาเถิงปะตูโขงวัดเชียงยืน พระเปนเจ้าถอดเครื่องประดับไว้ ทรงผ้าเสื้อขาว ทือขันเข้าตอกดอกไม้เทียนเงินเทียนคำ เข้าไพปูชาไหว้นบพระสัพพัญญูเจ้าวัดเชียงยืน” จากนั้นจึงทำการเข้าสู่เวียงทางประตูช้างเผือก อันถือเป็นด้านหัวเวียง ไปสู่ราชมณเฑียรหอคำแท่นแก้ว

[Dockaturk]

จารีต นี้ได้สืบทอดต่อกันมา แม้นว่าช่วงหนึ่งที่ล้านนาตกเป็นเมืองขึ้นของพม่านานถึงสองร้อยกว่าปี ตราบจนฟื้นม่านสำเร็จ เจ้ากาวิละแห่งตระกูลเจ้าเจ็ดตน เมื่อจักครองเมืองเชียงใหม่ ก็ยังคงได้กระทำดังเช่นบูรพกษัตราธิราชได้กระทำมาแต่ก่อนนั้น ดังนี้

“ดือ น ๖ ออก ๑๒ ฅ่ำ วัน ๕ ยามตูดเช้า ท้าวค็เสด็จเข้ายั้งอยู่วัดปุพพาราม ตามปุพพะทำนองโปราณะแห่งท้าวพระญาทังหลายฝูงอันเปนแล้วมาแต่ก่อน บ่ห่อนละเสียยังปเวณี ค็ปทักขิณวัฏฏ์กระหวัดไพทิสสะหนใต้ ลำดับไพด้วยด้านวันตกไพเถิงวัดเชียงยืนด้านเหนือ พระเปนเจ้าเข้าไพสักการบูชาไหว้พระเจ้าวัดเชียงยืนแล้ว เถิงเพลายามแตรจักใกล้เที่ยง ท้าวค็ยกเอาหมู่ยัสสปริวารเข้าเวียงหลวง ด้วยปะตูช้างเผือกทิสสะหนเหนือ หื้อลวะจูงหมา พาแชกนำเข้าก่อน”

[Dockaturk]

เหล่านี้เป็นธรรมเนียมเกี่ยวกับกษัตริย์ผู้ครองล้านนาเชียงใหม่ ตกทอดสืบถึงรุ่นหลัง แต่ชาวบ้านทั่วไปก็เคารพนับถือพระสัพพัญญูเจ้าวัดเชียงยืนเป็นอย่างยิ่ง กอปรกับชื่อวัดอันเป็นมงคลมักนิยมที่จะมาทำการสืบชะตาที่วัดเชียงยืนนี้ เพื่อหวังให้มีอายุที่ยืนยาว ดังจะเห็นเมื่อครั้งยามที่พระเจ้าอินทวิชชยานนท์ หลังจากที่กลับมาจากกรุงเทพฯ โดยขึ้นที่ท่าน้ำวัดไชยมงคล ก็จำไปทำการลอยเคราะห์ที่วัดลอยเคราะห์และดับภัย ที่วัดดับภัย แล้วจึงมาทำการ สืบชะตาที่วัดเชียงยืนแห่งนี้

[Dockaturk]

สิ่งที่น่าสนใจภายในวัด มีวิหารวัดเชียงยืน ภายในวิหารก็จะเป็นที่ประดิษฐานพระสัพพัญญูเจ้า โดยวิหารในปัจจุบันเป็นโครงสร้างเก่าคราวที่พระมหาเทพทำการบูรณะเมื่อปีพุทธศักราช ๒๓๖๒ แต่สันนิษฐานว่า น่าจะมีการบูรณะก่อนและหลังอยู่หลายครั้ง

พระสัพพัญญูเจ้า ประดิษฐานภายใน วิหาร วัดเชียงยืน เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยขัดสมาธิราบวัสดุปูนปั้นปิดทองขนาดหน้าตัก กว้าง ๓.๔๐ เมตร ศิลปกรรมสมัยเชียงแสน ประดิษฐานเป็นพระประธานในวิหารเก่าแก่ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ ๒๑ คู่มากับพระสัพพัญญูเจ้า

ตามตำนานประวัติศาสตร์ที่ปรากฏถึงพลังพุทธานุภาพของความศักดิ์สิทธิ์ได้บันดาลความเป็นสิริมงคล เจริญยั่งยืน ด้วยอายุ วรรณะ สุขะ พละ เดชอำนาจ โชคลาภ วาสนาแก่ผู้มาสักการบูชา โดยจิตที่เป็นสมาธิบนพื้นฐานแห่งสัมมาปฏิบัติด้วยความเชื่อมั่นและศรัทธา

[Dockaturk]

พระบรมธาตุเจดีย์ วัดเชียงยืน เป็นเจดีย์ระฆัง ต่อมารูปแบบได้เปลี่ยนไปตามการบูรณะ โดยเฉพาะส่วนฐานที่ขยายใหญ่มาก ซึ่งคล้ายศิลปกรรมแบบพม่ารุ่นหลัง ลักษณะเจดีย์รูปทรงแปดเหลี่ยมอันสื่อความหมายถึง เดชบารมีแผ่ไปในทิศทั้งแปด ซึ่งเป็นผลงานที่บรรพบุรุษได้สร้างขึ้นมาด้วยการเสียสละทรัพย์ เวลา แรงงานและความสามารถทางศิลปะอย่างสูงสุด อุทิศทุ่มเทด้วยพลังแห่งความเลื่อมใสศรัทธาอย่างแรงกล้า ด้วยเหตุที่ว่า การทำบุญด้วยการสร้างสิ่งใหญ่โตเพื่อประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุนั้น เป็นมหากุศลอันยิ่งใหญ่ เพราะพระบรมธาตุเจดีย์เป็นที่สักการะหรือเป็นปูชนียวัตถุ สัญลักษณ์แห่งธงชัยของพระพุทธศาสนา ถือเป็นศูนย์รวมความเลื่อมใสศรัทธาที่นำความปีติโสมนัสมาสู่ชีวิตผู้ที่ได้ก่อร่างสร้างองค์พระบรมธาตุเจดีย์ในการบรรพบุรุษ รวมถึงผู้ที่มีจิตศรัทธาทำนุบำรุงส่งเสริมในกาลปัจจุบันนี้ ย่อมได้ชื่อว่าผู้มีส่วนแห่งบุญอันเป็นมงคลสูงสุดในชีวิต

[Dockaturk]

มีปรากฏจารึกในประวัติศาสตร์โบราณคดีตำนานชินกาลบาลีปกรณ์ ได้กล่าวถึง รัชกาลพระเจ้าปนัดดาธิราช หรือพระเมืองแก้ว กษัตริย์ล้านนา รัชกาลที่ ๑๓ แห่งราชวงศ์มังรายว่า พระองค์พร้อมด้วยพระเทวีราชมารดา ทรงกระทำการอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุบรรจุพระสถูปเจดีย์ใหญ่วัดฑีฆชีววัสสาราม (ฑีฆายวิสาราม) เมื่อวันพุธ ขึ้น ๕ ค่ำ เดือน ๓ ปีมะโรง จุลศักราช ๘๘๒ (พ.ศ.๒๐๖๑) และในวันอาทิตย์ ขึ้น ๓ ค่ำเดือน ๘ เวลาเที่ยง ได้โปรดให้จัดงานยกฉัตรพระมหาธาตุเจดีย์

พระธาตุองค์นี้เรียกกันว่า “พระธาตุทีฆา” ทำการบูรณะใหม่ แต่ละมุมของเจดีย์จะมีสิงห์ตัวใหญ่เป็นรูปปั้นตั้งอยู่ เมื่อวันจันทร์ ที่ ๑๕ เดือนพฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๔๒ ตรงกับเดือนยี่เหนือ ขึ้น ๙ ค่ำ ทางวัดได้ทำการบูรณะอนุรักษ์องค์พระบรมธาตุเจดีย์ เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลมหามงคลในวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๖ รอบ ๗๒ พรรษา ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ องค์เอกอัครศาสนูปถัมภกมหาราช โดยคณะศรัทธาสาธุชนทั้งหลาย ประกอบด้วยเจ้าหน้าฝ่ายเหนือ และนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ ได้พร้อมกันประกอบพิธีบวงสรวงอัญเชิญยอดฉัตรลง เพื่อจะดำเนินงานบูรณะ ปรากฏว่า ได้พบพระบรมสารีริกธาตุ ซึ่งประดิษฐานอยู่บริเวณข้างในดอกบัวตูมยอดฉัตร จำนวน ๗ องค์

[Dockaturk]

วัดเชียงยืน ตั้งอยู่ 160 ถนนมณีนพรัตน์ ตำบลศรีภูมิ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ มีทางเข้าด้วยกันอยู่สองทาง คือ ด้านที่ติดกับถนนคูเมืองด้านนอก อีกด้านหนึ่งจะเป็นทางเข้าด้านโรงเรียนวัดเชียงยืน สามารถเข้ามาเยี่ยมชมกันได้ทุกวันครับ

[TripChiangmai]